Belle
Recensie

Belle (2013)

Een bijzonder Brits kostuumdrama over racisme, slavernij én feminisme, met een mooie hoofdrol voor een zwarte vrouw.

in Recensies
Leestijd: 3 min 7 sec
Regie: Amma Asante | Cast: Gugu Mbatha-Raw (Dido Elizabeth Belle), Tom Wilkinson, (Lord Mansfield), Sarah Gadon (Elizabeth Murray), Emily Watson (Lady Mansfield), e.a. | Speelduur: 104 minuten | Jaar: 2013

Een Brits kostuumdrama over racisme, slavernij én feminisme, met een zwarte vrouw in de hoofdrol, het komt zelden voor. Belle is niet alleen bijzonder vanwege deze elementen, maar ook door de manier waarop regisseuse Amma Asante ze subtiel laat samenkomen in het verhaal van Dido Belle. Belle is een gelaagde verbeelding van hoe de waarde en waardigheid van mensenlevens in het geding komen in een systeem waarin personen als handelswaar geaccepteerd worden. Belle roept daarbij moeilijke vragen op over rassen- en genderverhoudingen in de westerse maatschappij die nog steeds relevant zijn.

Dido, voluit Dido Elizabeth Belle Lindsay, is een zwarte vrouw die in de achttiende eeuw als dochter van een slavin en een Engelse edelman wordt geboren. Haar moeder sterft bij de geboorte, waarna haar vader Dido erkent als zijn (enige) erfgename. Zij groeit vervolgens op bij haar oom, tante en nichtje Elizabeth, terwijl haar vader op zee werkt. Als hij sterft komt Dido, inmiddels bijna volwassen, daardoor in een unieke positie terecht: rijk en vooraanstaand, maar tegelijk zwart in een samenleving die deze huidskleur nog nauwelijks accepteert als menselijk, laat staan adellijk.

Dido bevindt zich ook thuis in een absurde sociale positie. Als dame van het huis staat ze boven de bediendes, maar mag ze niet dineren met haar familie als er gasten zijn. Pas bij het informele samenkomen na het diner is zij welkom. Dido is intelligent, niet op haar mondje gevallen en heeft een sterke wil – allemaal kwaliteiten die in de adellijke kringen al niet per se geaccepteerd worden van een jonge vrouw, laat staan een jonge zwarte vrouw. Dido's rijkdom maakt haar echter toch tot een aantrekkelijke partij voor minder bedeelde edellieden. In de tussentijd moet haar oom, de opperrechter van Engeland, beslissen over een zeer belangrijke rechtszaak die een aanzet tot afschaffing van de slavernij in Engeland zou kunnen geven.

Gugu Mbatha-Raw is fantastisch in de titelrol. Het is knap hoeveel emoties zij op sommige momenten in één gezichtsuitdrukking verpakt. Zoals wanneer de oudere broer van een huwelijkskandidaat haar op een zeer nare manier duidelijk maakt wat haar positie in de nieuwe familie zou worden. Het is de eerste confrontatie van de zwarte vrouw met hoe diep en onredelijk de haat van de Engelse maatschappij tegen haar kan zijn. In Mbatha-Raws gezicht is prachtig te lezen wat er tijdens dit besef allemaal in haar omgaat, van verrassing en schok tot afschuw, waarna ze zich weer resoluut herpakt. Even mooi is de mix van blijdschap, trots en opluchting die in haar gezicht te lezen is als zij voor het eerst een portret van Elizabeth en haarzelf ziet. Tot dan toe kende ze alleen stereotiepe afbeeldingen van zwarte mensen als minderwaardig aan blanken, maar in dit nieuwe schilderij is ze compleet gelijkwaardig aan haar nichtje.

Het portret bestaat echt en gaf Misan Sagay het idee om de achtergrond daarvan te onderzoeken en van dit waargebeurde verhaal een script te maken. Vervolgens herschreef Amma Asanta dat scenario zover dat er onenigheid ontstond over wie de eer voor het script verdiende. Ondanks Asanta's claim dat ze persoonlijke ervaringen in Belle verwerkte, kreeg Sagay in een rechtszaak haar gelijk. Het eindproduct is hoe dan ook de basis voor een bijzondere film waarin de absurde moraliteit van slavernij op een subtielere en complexere manier wordt veroordeeld dan in de wat eenzijdige soortgenoot 12 Years A Slave. Werd daar de boodschap er met visueel geweld ingeramd, hier is deze verpakt in een kostuumdrama met feministische ideeën. Gezamenlijk werpen die een belangrijke vraag op: wat is er ten opzichte van Dido de afgelopen tweehonderdvijftig jaar veranderd voor de zwarte vrouw in het westen?