Rick staat aan de zijlijn van zijn eigen bestaan. De succesvolle scenarioschrijver uit Hollywood doolt rond in zijn eigen leven, dat bestaat uit weinig werken en veel feesten. Hij wordt begeerd door de mooiste vrouwen, maar niemand is in staat tot hem door te dringen en hem van zijn innerlijke crisis af te helpen. Rick zelf al helemaal niet.
Knight of Cups is de nieuwe speelfilm van Terrence Malick, de eenenzeventigjarige kluizenaar/regisseur die, in tegenstelling tot zijn hoofdpersoon, op een hoger werktempo zit dan ooit tevoren. Na zijn debuut Badlands (1973) en opvolger Days of Heaven (1978) duurde het twintig jaar voor hij met oorlogsdrama The Thin Red Line zijn comeback maakte. De laatste jaren levert hij gestaag films af, de een geslaagder (The Tree of Life), dan de ander (To the Wonder).
Malick befaamd om zijn filosofisch getinte voice-over die haast nooit direct betrekking heeft op het met veel oog voor detail geschoten beeld begint Knight of Cups met een allegorische vertelling. De alwetende voice-over rept over een prins op pelgrimstocht naar een parel. De ridder krijgt te drinken uit een beker en komt in een eeuwige slaap terecht. Ondertussen zien we de apathische Rick (gespeeld door Christian Bale in zijn tweede samenwerking met Malick en met een derde op stapel), die afwisselend verdoofd op een extravagant feest rondkruipt en als verloren in de woestijn staat. Ricks eigen voice-over benadrukt de metafoor door zichzelf (voor het eerst maar niet voor het laatst) een vreemdeling in zijn eigen bestaan te noemen, een leven lijdend van iemand die hij niet kent. Je zou denken dat een talent als Malick met de existentiële leegte die achter de decadentie schuilt uit de voeten kan, zoals andere grootheden als Federico Fellini en Paolo Sorrentino, maar bijvoorbeeld ook Sofia Coppola bewezen te kunnen. Helaas.
Rick praat gedurende de hele film niet of nauwelijks tegen anderen, er wordt alleen tegen hem gepraat. Er zijn geen dialogen (Rick praat immers niet terug); er zijn alleen monologen in de vorm van voice-overs. Er is een voice-over van elk personage dat meer dan één minuut speeltijd heeft, bij elkaar opgeteld zon twintig, dertig personen. Veel schaarser is de door de personages werkelijk uitgesproken tekst, hooguit een zin per keer. Langer is niet mogelijk omdat alweer naar een volgend shot gesneden is binnen of buiten de scène. Deze aanpak, niet nieuw voor Malick maar nu op haast dogmatische wijze doorgevoerd, werkt al na een paar minuten gruwelijk op de zenuwen. Natuurlijk, de afstand die Rick ervaart tussen hemzelf en anderen en in zijn eigen wezen is het thema, maar Malick creëert een onoverbrugbare afstand door zijn protagonist de stem af te nemen en zijn personages geen werkelijke interactie te gunnen.
Knight of Cups ontbeert een conflict, ontbeert handeling en geschiedenis. Identificatie wordt de kijker onmogelijk gemaakt en er is geen ontwikkeling van plot of personages. Nou lijkt Malick zich weinig om plot te bekommeren, maar hij lijkt ook hoe langer hoe minder om zijn personages te geven. Maar nog minder dan om zijn personages lijkt hij om zijn publiek te geven. De kijker wordt er niet bij betrokken en raakt dus ook niet betrokken.
Daarmee is hij in zekere mate respectloos tegenover zijn kijker, maar net zo goed tegenover zijn acteurs. De vrouwelijke 'love interests' die op kenmerkende wijze voorbij zwieren, de een nog beeldschoner dan de ander, zijn zo talrijk dat ze van geen betekenis worden. Als ze al niet zijn uitgekleed dan worden ze het wel door het oog van de camera. Knight of Cups is Malicks meest objectiverende verbeelding van de vrouw. Ook al vertolken de actrices (met grote namen als Natalie Portman en Cate Blanchett en verder met Imogen Poots en Freida Pinto) niet allemaal een callgirl of model: ze zijn het in feite wel omdat ze geen enkele waarde hebben buiten hun esthetische. Eigenlijk reduceert de cineast alle acteurs, hoofdrolspeler Bale voorop, tot pionnen die geen scènes te spelen krijgen maar in losse shots op aanwijzing verschillende gezichtsuitdrukkingen of houdingen mogen uitproberen voor de lens. Een weinig eervolle exercitie voor Bale en een haast perverse voor de vrouwelijke spelers.
De sterkste scène is hoe ironisch die op de set van een fotoshoot, waar de styliste poogt de juiste pose van een vrouwelijke bodybuilder in tangaslip te vangen door vanaf de zijlijn aanwijzingen te geven. Youre a dirty fucking housewife on steroids luidt de instructie, who fucks women in the daytime. Daar, en in het prachtshot van een in Hawaïblouse uitgedoste hond die onder water naar een bal hapt, is Malick scherp. Verder verkiest hij esthetiek boven waarachtigheid. Niet alleen begint zijn aanpak een trucje te worden; geregeld lijkt de nieuwste Malick een parodie op Malick. Knight of Cups is een herhaling van zetten: binnen de film zelf en binnen het steeds particulierder en daarmee halsstarriger wordende oeuvre.
