Iedereen herinnert zich nog wel die ene leraar of lerares die een onvergetelijke indruk heeft achtergelaten. Misschien stuurt die onderwijzer je zelfs wel een bepaalde richting in het leven op. Leraren vormen een dankbaar onderwerp voor documentaires. Zo was Être et Avoir, over een Franse plattelandsschool met maar één klaslokaal, bijna twintig jaar geleden een doorslaand succes in de filmhuizen.
Iets meer zitvlees wordt verwacht van de Duitse documentaire Herr Bachmann und Seine Klasse. Het kost je namelijk een halve lesdag om de geestdrift van meester Dieter Bachmann tot je te nemen. Weliswaar had regisseur Maria Speth sneller tot de kern te komen dan de drie en een half uur die ze zich nu permitteert, maar een saaie of langdradige ervaring wordt het nergens.
De van oorsprong Poolse Bachmann - zijn familie moest in de oorlog een Duitse naam aannemen - is bijna vijfenzestig en geniet met teugen van het vak als onderwijzer. Hij probeert met veel muzikaliteit en inventiviteit zijn basisschoolkinderen het leven bij te brengen. Ook hij heeft niet altijd zin in rekenen of taal en Bachmann gooit net zo makkelijk het lesschema om om iets leukers te gaan doen.
De klas van Bachmann is van diverse komaf. Naast Duitse origine zijn veel kinderen afkomstig uit Turkse, Bulgaarse en zelfs Russische families. Hun leraar laat hen hun afkomst koesteren en staat voor diversiteit. Zo laat hij één van zijn leerlingen die een relatie tussen twee vrouwen maar verwerpelijk vindt, goed nadenken over de vraag waaróm ze dat eigenlijk vindt. Bij doorvragen blijkt het meisje eigenlijk helemaal geen valide argumenten te hebben.
Bachmann probeert in zijn klas een huiselijk en vertrouwd gevoel te geven. Hij is liever een vriend voor zijn leerlingen dan een strenge leraar die orde en tucht wil. Een riskante benadering, maar zijn flexibiliteit en goedaardige inborst zorgt ervoor dat hij het vertrouwen van zijn kinderen wint, zonder dat ze hier misbruik van maken. Bovendien geeft hij ze een goed gevoel mee, als ze moeten kiezen voor een vervolgopleiding. Een toets of advies is maar een momentopname en zegt niets over de daadwerkelijke kwaliteiten van een leerling.
Speth filmde lange tijd in Stadtallenhof, een industriestadje in Duitse deelstaat Hessen in het midden van het land. De documentairemaakster kiest ervoor sommige van Bachmanns lessen deels integraal te laten zien. Tijdens een bezoek aan een museum bijvoorbeeld, of als Bachmann vertelt over de komst van arbeidsmigranten of de oorlog. Deze aanpak lijkt soms te bijten met de terloopse momenten waarin de leerlingen ruzie met elkaar hebben.
Er is bewust voor gekozen om de positieve toon vast te houden en verre van sensatie te blijven. Ruzies worden niet pontificaal in beeld gebracht, maar wel de momenten waarop Bachmann, vrijwel altijd getooid met een muts, het conflict uit wil praten. Dit maakt Herr Bachmann und Seine Klasse tot een lieve documentaire, waarbij de tijd voorbijvliegt. Het is jammer dat de forse speelduur voor velen waarschijnlijk een afschrikwekkend effect zal hebben. Het is de investering namelijk meer dan waard.
