In 1972 doorbrak de Italiaanse regisseur Bernardo Bertolucci een taboe door een existentiële film over erotiek en intimiteit te maken met een superster. Marlon Brando, vers van The Godfather, wilde met Last Tango in Paris het grootste risico uit zijn carrière nemen. Dat leverde hem geen windeieren op, maar Brando had als tegenspeelster de negentienjarige Maria Schneider. Toen de onervaren actrice een geïmproviseerde, maar choquerende seksscène moest spelen, ging die haar niet goed af. Tweeënvijftig jaar later is er een biopic die draait om die beruchte scène. Maar Maria kan geenszins overtuigen.
In de gewraakte scène heeft Marlon Brando anale seks met Maria Schneider met wat hulp van goede boter als glijmiddel. Maar de scène is gespeeld, er werd nooit gepenetreerd. Vele jaren na de opnames en de dood van Brando uitte Schneider dat ze zich toen verkracht voelde. In het #MeToo-tijdperk werd haar getuigenis door de schandaalpers opgepikt en flink aangedikt, alsof er echt een verkrachting plaats had gevonden. Sommigen begonnen dat ook nog te geloven. Maar de Franse cineaste Catherine Breillat, die tijdens de opnames op de set was, bevestigde dat er niets fysiek overschrijdend was gebeurd.
Wat wel klopt, is dat Schneider niets was verteld over wat er ging gebeuren - die methode wordt vaak toegepast omwille van het effect. Een ervaren actrice zou zich verweerd hebben of onmiddellijk haar agent hebben gebeld, maar Schneider was nieuw in de business en kon niet op tegen legendarische mannen zoals Brando en Bertolucci. De regisseur heeft nog voor zijn dood verklaard dat hij zich schuldig voelde, maar toch geen spijt had. Het enige wat je Bertolucci kunt verwijten, is dat hij een mentaal kwetsbare actrice heeft gecast voor die zware rol.
Cineaste Jessica Palud baseerde haar film op Tu T'Appelais Maria Schneider, een biografisch portret geschreven door Vanessa Schneider, een bekende politiek journaliste en nicht van Maria. In het eerste half uur van de film schetst Palud de woelige jeugd van de actrice: hoe ze haar vader, acteur Daniel Gèlin die nooit naar haar had omgekeken, eindelijk leerde kennen en hoe haar labiele moeder haar terroriseerde en vernederde omdat ze contact had gezocht met de man die ze tot diep in haar hart haatte. Tegen het begin van de tweede akte besef je pas hoe beschadigd Maria wel was.
De tweede akte is bijna volledig voorbehouden aan de boterscène. Na het scharnierpunt met de traumatische ervaring krijgen we de rest van Schneiders leven in beeld. De biseksuele actrice kreeg depressies, ging aan de drugs, probeerde verschillende keren zelfmoord te plegen en haar carrière ging geleidelijk aan de mist in. Volgens Palud was die ene scène verantwoordelijk voor dat afbrokkelende leven. Het is slechts een stelling. Het incident zal Schneider zeker geen deugd gedaan hebben, maar het is totaal niet bewezen dat het de actrice gekraakt heeft.
Je mag daarbij niet vergeten dat haar moeder en haar agent Schneider gepusht hebben om de rol te aanvaarden. Ze ging overigens na Last Tango in Paris door met acteren en had nog een redelijke carrière met een sterke rol in het briljante Professione: Reporter met Jack Nicholson. Bovendien ontpopte ze zich tot activiste. Als de gang van zaken op de set haar niet zinde, gaf ze er de brui aan. Ze was ook een pleitbezorger voor meer gendergelijkheid en het verbeteren van de werkomstandigheden voor actrices. In de jaren tachtig vond ze ook haar stabiliteit een beetje terug.
De film maakt het zich gemakkelijk door met de vinger te wijzen naar Bertoluccci en Brando als de voornaamste katalysatoren van een gebroken leven. Simplistische visies op schandalen verkopen immers. De aanklacht past bovendien beter binnen de nu modieus geworden #MeToo-filmtrend en versterkt alleen maar de ijver van woke-bloggers die oproepen tot een volledige boycot van de twee kunstenaars. Schneider zou beter gediend zijn geweest met een zeer genuanceerde documentaire in plaats van deze zeer eenzijdige fictiefilm die nooit diep graaft in de psychologie van de mannelijke personages.
Over Marlon Brando kom je hier weinig te weten, al is de vertolking van Matt Dillon geweldig. Hij oogt als Brando, spreekt als Brando en op bepaalde moment heb je de indruk dat je naar archiefbeelden met de echte Brando kijkt. Een knappe imitatie dus. Van het personage Bertolucci blijft niets bij. De acteur die hem vertolkt is zo oninteressant dat je hem zo weer bent vergeten. Wanneer je iemand aanvalt, geef hem dan ten minste wat menselijkheid en persoonlijkheid mee. Maar dat past niet in de agenda van Palud die haar 'slechteriken' zo vaag mogelijk wil houden.
Het zou interessanter zijn geweest om de film vanuit het standpunt van Bertolucci te brengen. Je kunt je inbeelden dat hij voor die beruchte scène zijn twijfels had en dan toch over de schreef ging voor zijn kunst. Hij moet ongetwijfeld beseft hebben dat deze jongedame niet volwassen en ervaren genoeg was. Maar die versie zou dan over een man gaan en dat past niet binnen de feministische golf. Wat Schneider overkwam, overkwam waarschijnlijk veel actrices in dat tijdperk waar de wet van mannen bepaalde wat er moest gebeuren. Dat is gelukkig steeds minder de norm.
