Patrick Dykstra zwemt al jarenlang met zijn camera op plekken waar walvissen zijn om ze te filmen. Op een dag ontmoet hij een potvis die contact met hem legt, en zijn band met deze dieren wordt versterkt. Niet lang daarna spoelen in de buurt van waar hij woont tien walvissen aan, en dat komt hard aan. Patrick wil een onderzoek starten om een ramp zoals deze in de toekomst te voorkomen.
Wie is Patrick? Daar doet de documentaire een beetje vaag over. Hij wordt geïntroduceerd als iemand die als kind al een fascinatie had met walvissen. Hij is een tijdje bedrijfsjurist geweest. Hij zeurt over dat hij niet rijk is en daarom moeite heeft moeten doen om zijn onderzoek te financieren. Welkom in de normale wereld van de wetenschap, Patrick. En wat dat onderzoek precies inhoudt, wordt nooit toegelicht.
Later in de film zegt hij dat hij al tien jaar een band heeft trachten te ontwikkelen met bekende groepen walvissen. Zijn Instagramaccount zegt dat hij fotograaf en cameraman is. Patrick is dus geen zeebioloog, niet eens een wetenschapper. Dus uitlatingen zoals "het lijkt alsof" en "ik heb het gevoel dat" zijn puur speculatie, geen onderbouwde conclusies over walvissengedrag.
Maar goed, als je minimaal tien jaar lang walvissen bestudeert in de praktijk heb je ook weer niet nul ervaring. En sowieso komt Patrick over als een oprechte man. Hij is in ieder geval niet zo'n Amerikaan die het voor de lens van de camera allemaal lekker aandikt. Als hij op het strand met de aangespoelde walvissen loopt is hij echt van streek. Wanneer het erop lijkt dat een van de potvissen niet zo blij met hem is vanwege een voorval moet hij letterlijk huilen. Zijn liefde voor de dieren is geen toneelstukje.
Patrick laat zich vergezellen van een andere cameraman die nog meer beelden vastlegt. Als Patrick vertelt wat er de afgelopen jaren gebeurd is, kan dat direct getoond worden. Dat is fantastisch. Niet alleen zijn het perfecte plaatjes van walvissen, zijn ervaringen klinken haast te mooi om waar te zijn. Toch is meteen te zien dat het hem daadwerkelijk is overkomen.
Potvissen hebben een vaste communicatie wanneer ze iemand ontmoeten: klik-klik-klik klik klik. Wanneer een onbekend vrouwtje nieuwsgierig op een mannetje afkomt maakt hij dit geluid. Gewoon om uit te proberen bootst Patrick dit geluid na door tegen zijn camera te klikken. Ze hoort het, en de twee hebben vervolgens een intieme interactie. Dit is erg bijzonder om te zien.
Is dit 'the whale' uit de titel? Nee. Dit is misleiding. Het is de reden dat Patrick zo van zijn stuk is bij het zien van de dode walvissen en besluit er iets aan te doen. Hij ontmoet haar daarna weer, maar zij heeft het te druk met een mannetje en schenkt hem geen aandacht meer. Dus wendt hij zich tot Blikopener, een vrouwtje dat hij al kende. Het voelt een beetje als verraad van de filmmakers om ons te binden om vervolgens het touw door te hakken en daar nonchalant over te doen.
De methode die Patrick kiest om zijn onderzoek uit te voeren heeft voor een leek geen enkele logica, en er komt ook geen uitleg. Het is puur een idee. Zijn eerste poging levert weinig anders op dan beelden die nooit eerder te zien zijn geweest, maar niet veel tonen en zeker niet bruikbaar zijn voor het onderzoek. Ook zijn tweede en derde poging mislukken.
Waar gaat deze documentaire eigenlijk over? Een niet-wetenschapper die een wetenschappelijk experiment probeert te doen. Het onderzoek lijkt nergens op te slaan en leidt tot weinig. Is de film misschien gemaakt vanwege het succes van My Octopus Teacher? Wat wel waarde heeft, behalve de waanzinnige beelden, is de boodschap dat we nog zo weinig weten over deze dieren. Potvissen zijn zo gehecht aan elkaar dat ze eerder liever samen sterven dan dat ze er vandoor gaan als een ander wordt aangevallen.
Is deze liefde en empathie een teken dat het een hogere levensvorm is dan de mens? Nee, hoogstwaarschijnlijk niet. Maar het maakt walvissen niet onbelangrijk. Ze zijn een van de vele diersoorten die ons niet lastig vallen maar wij hen wel. De wereld stevent af op een realiteit waarin beelden en botten alles is wat we nog hebben van walvissen. Het is mooi dat Patrick and the Whale ze zo perfect heeft vastgelegd, maar beter zou zijn als ze blijven bestaan en in aantal toenemen.
