Een 'chimera' is niet alleen een fabeldier uit de Griekse mythologie, maar ook een droombeeld. Wie geplaagd wordt door een chimera, kan zijn hersenschim niet meer uit het oog verliezen, alsof dat vuurspuwende wezen werkelijk voor hem staat. Alice Rohrwacher had geen betere titel kunnen verzinnen voor haar bezwerende vierde film, over een schatzoeker die in de jaren tachtig volledig uitgeblust in een Italiaans dorpje arriveert.
Voormalig archeoloog Arthur heeft niet alleen zijn nationaliteit tegen als hij met de trein in het rustieke Riparbella aankomt. Het bemoeizuchtige gedrag van de lokale bewoners zint de Engelsman niet, blijkt al snel. Verplicht een nukkige persoonlijkheid maar eens om deel te nemen aan een carnavaleske optocht.
Net als in Rohrwachers vorige film Lazzaro Felice, die aanvoelt als een naaste broer of zus, is de hoofdpersoon een buitenstaander in een behoudende en geïsoleerde gemeenschap. Een goedlachse vrouw, die iedereen kent als Italia, wil Arthur wel Italiaans leren. De sombere Engelsman wordt verwelkomd op een plek waar de zon altijd lijkt te schijnen. Wie weet gaat hij op den duur nog wel van Italië houden.
Het is knap hoe Rohrwacher het contrast tussen de Toscaanse dorpelingen en de onwennige gast nergens onbehoorlijk aanzet, en zo voorkomt dat ze Arthurs tegenpolen ridiculiseert. In plaats daarvan zoekt en vindt ze juist de scheurtjes in het karakter van de einzelgänger. Flitsen van een verloren herinnering doen begrijpen waarom de bezoeker weemoedig en eenzaam is. Geleidelijk ontstaat een gelaagd portret van een schatbewaarder die is gaan samenwerken met grafrovers.
Niet voor de eerste keer blinkt Rohrwacher uit in het vermengen van het (Italiaanse) verleden en het rijk van de mythologie. Terwijl Arthur voor zijn nieuwe 'beroep' op zoek is naar de eigendommen van de historische Etrusken, vindt hij een rode draad die hem met het mythische verhaal van Ariadne verbindt. Dit achteloze associatieve spel gaat de cineaste moeiteloos af, alsof Rohrwacher met één been in de geschiedenis staat en met het andere in het ontnuchterende heden. Haar films zijn minstens zo dromerig, vindingrijk en associatief als het beste werk van haar overduidelijke inspiratiebron, Federico Fellini.
De invloed van de Italiaanse filmfantast blijkt uit verwijzingen naar zijn werk (op beeld én in interviews), maar sijpelt ditmaal ook sterker door in de toonzetting. Waar de balans in Corpo Celeste, Le Meraviglie en Lazzaro Felice altijd doorsloeg naar de dramatische kant, heeft La Chimera meer van de eigengereide humor (mits als zodanig herkend) die ook het latere werk van Fellini kleurt. De lichtere, bijna barokke toets in een aantal speelse scènes fascineert, maar komt niet altijd volledig over - al is dat misschien ook gewoon een kwestie van gewenning.
Qua vorm weet La Chimera wel volledig te overtuigen. Hélène Louvart, Rohrwachers vaste cameravrouw, maakt gebruik van verschillende analoge formaten (16-, 35- en zogenoemde Super-16 millimeter). De variatie houdt de film extra levendig, alsof we telkens opnieuw naar een andere tijd en plaats worden getransporteerd. Op deze manier verbeeld oogt het hier en nu nog stoffiger.
Wat Rohrwacher met Arthurs zoektocht wil uitdrukken, wordt onder meer duidelijk tijdens een sleutelscène in de Tyrreense zee. De cirkel is mooi rond als de maakster niet alleen de thematiek van haar vorige film bekrachtigt (wat is 'waarde', en zijn we ons besef daarvan misschien kwijtgeraakt?), maar ook haar acterende zus Alba nog even op het toneel verwelkomt. Wie zoekt naar filmschatten, kan er dankzij Rohrwacher alweer vier opgraven.
