Rapito
Recensie

Rapito (2023)

Bombastische benadering van een vergeten schandaal uit het Italië van de negentiende eeuw.

in Recensies
Leestijd: 2 min 9 sec
Regie: Marco Bellocchio | Scenario: Marco Bellocchio, Susanna Nicchiarelli, Edoardo Albinati | Cast: Leonardo Maltese (Edgardo Mortara, volwassene), Enea Sala (Edgardo Mortara, kind), Paolo Pierobon (Papa Pio IX), Fausto Russo Alesi (Salomone Mortara), Barbara Ronchi (Marianna Padovani Mortara), Fabrizio Gifuni (Pier Gaetano Feletti), e.a. | Speelduur: 134 minuten | Jaar: 2023

Rapito verhaalt over een schandaal halverwege de negentiende eeuw dat in de vergetelheid raakte. Op last van de pauselijke autoriteiten in Bologna moet de zesjarige Edgardo Mortara weg bij zijn Joodse familie, omdat hij als baby zou zijn gedoopt. Paus Pius IX ontfermt zich over hem terwijl de ouders proberen het kind terug te krijgen en internationaal de druk oploopt. Deze staatsontvoering vindt raakvlakken met een roerig Italië ten tijde van de Risorgimento, waarin de politieke macht van het Vaticaan ten einde liep.

Dit historische verhaal rondom een beroemde doch vergeten zaak voltrekt zich in een omgeving die aanvoelt als een facsimile van de negentiende eeuw. Het verschrikkelijke dossier van Edgardo kent kale en brandschone ruimtes als plaats van delict. De personages lopen rond in historisch correcte kledij, maar de hoeden lijken zo zonder rafelranden net uit de kledingzaak te komen. In het begin vindt Edgardo een schelp die zo perfect in het zand is gelegd dat het geen toeval kan zijn, een voorbeeld van hoe kunstmatig Rapito overkomt.

De fantasiescènes vallen uit de toon met het politiek doordesemde drama. Simplistisch toont de film hoe Edgardo zich steeds meer aangetrokken voelt tot het christendom door hem Jezus tegen het lijf te laten lopen. De angsten van de paus krijgen via een nachtmerrie net zo'n suffe benadering. Ook de conclusie bevat tegenstrijdigheden, wanneer de jongvolwassen Edgardo compleet anders reageert op twee verschillende sterfgevallen onder zijn dierbaren.

Toch zitten in het labiele script van oudgediende regisseur Marco Bellocchio soms krachtige momenten opgesloten, ondanks de onzorgvuldige opbouw. Vader Salomone's pijn voelt bij een bezoek aan zijn zoon onderhuids, een verdriet dat keihard indaalt wanneer de eigengereide moeder Marianna na heftig protesteren daarna ook Edgardo mag zien. Op zulke momenten neemt de handcamera vakkundig de gezichten vol wanhoop op.

Maar de overdaad in die momenten maakt de film onevenwichtig. Na het neerzetten van Pius IX als antisemitisch monster met aandacht voor zijn door speeksel omgeven gebit, komen de pogingen zijn personage van tragiek te voorzien vreemd over. Scènes gaan snel in crescendo onder begeleiding van snerpende snaren à la Bernard Herrmann (Psycho), iets wat vaker potsierlijk werkt dan krachtig. Het steekt merkwaardig af tegen de stukjes historische duiding die in grote rode letters tussendoor verschijnen. Rapito grossiert dan ook meer in bombast dan in het doeltreffend vertellen van vergeten tragiek.