Regisseur Alexander Payne en acteur Paul Giamatti waren twintig jaar geleden verantwoordelijk voor het succes van arthousehit Sideways. In dit komische drama gaan twee onwaarschijnlijke vrienden op wijntrip door Californië en leren elkaar en vooral zichzelf goed kennen. Ondanks de gelijkwaardige hoofdrollen van Giamatti en tegenspeler Thomas Hayden Church, stal de sullige Giamatti de show.
Het is alweer even geleden dat Payne een film afleverde - het middelmatige Downsizing dateert uit 2017 - maar de filmmaker revancheert zich glorieus. Hij hervindt zijn oude vorm met een verhaal over een zonderlinge leraar en een groep overblijvers. Giamatti vertolkt in The Holdovers leraar klassieke geschiedenis Paul Hunham die op een afgelegen kostschool nog de ouderwetse onderwijsmethoden voorstaat. Hij heeft geen boodschap aan smoezen en elk excuus van een leerling, hoe begrijpelijk ook, mag op geen enkele vorm van genade rekenen. De directeur is in zijn ogen een broekie dat hij zelf nog onderwezen heeft.
De ouders van de rijke leerlingen hebben geen behoefte aan hun zonen en laten ze tijdens de kerstvakantie overblijven. Als het groepje van vier overblijvers nog verder wordt uitgedund, blijven Paul en deze Angus als enige achter. De twee zijn op elkaar aangewezen met als enige aanspreekpunt kok Mary die treurt om de dood van haar zoon, ooit een succesvol leerling van de kostschool.
The Holdovers speelt zich af in 1970 en kent de geijkte verhaalboog van twee tegenpolen die uiteindelijk elkaars gezelschap kunnen waarderen. Het zijn voornamelijk de verrichtingen van Giamatti en jonge tegenspeler Dominic Sessa die zorgen voor een ongemakkelijke maar uiteindelijk innemende chemie die elke vorm van voorspelbaarheid vloert. Giamatti speelt een gelaagd personage dat onder het komische uiterlijk van een stoffige, scheel kijkende leraar een onmiskenbare tragiek herbergt.
Payne weet bovendien op meesterlijke wijze het tijdsbeeld te vatten. De besneeuwde New England-regio van de Verenigde Staten sluit naadloos aan op de emoties en ontwikkelingen van de personages. Het is troosteloos, maar ook hoopvol vertrouwd. Het meest indrukwekkende is dat schrijver David Hemingson met zijn speelfilmdebuut niets nieuws inbrengt, maar toch een unieke film weet af te leveren. Dit zit hem vooral in de unieke dynamiek tussen de personages en de wijze waarop hij de lagen van hun persoonlijkheden langzaam afpelt.
Het is niet gelukt om The Holdovers in ons land nog tijdens de kerstvakantie uit te brengen, maar Paynes achtste speelfilm ontstijgt de periode van het jaar waarin hij zich afspeelt. Het is een waar acteursdrama waarin een keur aan subtiliteiten zijn verwerkt. Alleen dat al rechtvaardigt een tweede kijkbeurt.
