Regie: Erika Wasserman | Scenario: Christin Magdu, Erika Wasserman | Cast: Katia Winter (Hanna), Jesper Zuschlag (Morten), Vera Carlbom (Liv), Henrik Dorsin (Staffan), Nour El-Refai (Carolin), e.a. | Speelduur: 98 minuten | Jaar: 2022

Regisseur Anders Thomas Jensen merkte ooit eens op in een interview over Men & Chicken dat de weergave van masturbatie in film enorm verschilt tussen man en vrouw. Het was hem opgevallen dat vrouwelijke personages zichzelf bevredigen uit lust, terwijl mannelijke personages die de hand aan zichzelf slaan enkel zielig zijn. Jensen was er duidelijk niet op uit dat beeld met zijn film te veranderen, getuige het door Mads Mikkelsen gespeelde personage dat met zijn chronische masturbatie een bron van nodige komedie is, ook al mikte Jensen naar eigen zeggen op een tragische inslag.

Dat cinema minder veroordelend is over vrouwelijke masturbatie wil echter niet zeggen dat het filmlandschap overloopt van de voorbeelden daarvan. Een vrouwelijk orgasme moet in films doorgaans toch echt worden bewerkstelligd door een bedpartner, zij het man of vrouw. Ergens begrijpelijk, aangezien verhalen vaak draaien om de verhoudingen tussen mensen en seks daarin maar al te vaak een rol speelt, maar daarmee blijft het onderwerp wel aardig in de taboesfeer hangen. Het Zweedse The Year I Started Masturbating doet een sympathieke poging het wat te normaliseren. De aangenaam schaamteloze titel is alvast een mooi begin.

Vooral prettig omdat de film geen serieus drama is, maar een vrolijk niemendalletje dat qua en toon en plotpunten dicht tegen een romantische komedie aan zit. Zoals wel vaker in dat genre trapt het plot af met een relatiebreuk. Laatdertiger Hanna lijkt haar leven prima op orde te hebben met een man, een zoontje en een goedbetaalde baan, maar helaas ziet die eerste dat anders. Haar toewijding aan haar werk zou ervoor zorgen dat hij en hun kind op de tweede en derde plek komen, waardoor hij besluit een punt achter de relatie te zetten.

De scène waarin dat gebeurt is een interessante. Het tweetal bereikt zijn eindpunt niet met ruzie en hoog oplopende emoties, maar eerder met apathie. De manier waarop Hanna's man hun relatie beëindigt doet denken aan een kind dat vermoeid laat weten dat het geen zin meer heeft een bordspel nog verder te spelen.

De breuk komt voor Hanna als een donderslag bij heldere hemel, wat wel enigszins tekent hoezeer ze tot dat moment met haar hoofd in de wolken liep. In de openingsscène zagen we haar bijna een uur te laat arriveren voor een etentje met haar man, terwijl ze daarvoor nog onbevangen door de stad danste. Geen reden om direct een relatie te beëindigen, maar dergelijke dingen tellen wel op.

Neemt niet weg dat de film duidelijk aan Hanna's kant staat. Haar man wordt in veel dingen als een opvallend kleinzerig figuur neergezet (dat zij meer verdient dan hij lijkt een constante bron van ergernis) en zo zijn er wel meer personages die er met hun aparte karaktertrekken voor zorgen dat Hanna de meest normale van het spul is.

De enige uitzondering is die ene leuke man die ineens in haar leven verschijnt en Hanna op ongebruikelijke dates neemt. Die voorziet daarmee in het romkomcliché dat je een relatiebreuk het best kan verwerken door je direct in een nieuwe relatie te storten. De heerlijk eigenzinnige Liv, die zich spontaan ontpopt tot Hanna's nieuwe beste vriendin terwijl ze jongleert met allerlei baantjes, adviseert een ander traject: ga voor je eigen seksuele genot. Bij voorkeur in je eentje.

The Year I Started Masturbating geeft zich zo nu en dan voorzichtig over aan romkomclichés, maar weet deze steeds net iets anders uit te voeren dan gebruikelijk. Zo is er een redelijk frisse benadering van het basisgegeven dat Hanna's werkdrift haar privéleven in de weg staat. Hanna is niet de verstokte workaholic die in haar tomeloze ambitie zichzelf volledig voorbijstreeft, maar juist een prima in haar vel zittende vrouw die goed is in haar werk is en daar plezier aan beleeft. Dat ze misschien niet vaak genoeg nee zegt komt vooral doordat ze het prettig vindt te worden gewaardeerd.

Voor een film die zonder twijfel positief is over masturbatie valt op dat scènes die dat onderwerp behandelen zich toch overgeven aan smalende ironie. Dus wanneer Liv in een restaurant aan Hanna in geuren en kleuren vertelt over de heilzame effecten van zelfbevrediging tonen diverse shots de bezoekers aan andere tafels die hierbij toch even ongemakkelijk opkijken of verbaasd met hun hoofd draaien. En uiteraard is er een scène waarin Hanna zichzelf op vergelijkbare wijze te kijk zet op de werkvloer, ook al is haar poging vervolgens haar gezicht te redden wel weer enigszins aandoenlijk.

De manier waarop masturbatie door Liv wordt gepropageerd en vervolgens door Hanna wordt ervaren doet iets vermoeden als het middenstuk van Office Space, waarin de hoofdpersoon door een onafgeronde hypnose in een permanente staat van ontspanning verkeert dat zijn zorgen van hem afglijden. The Year I Started Masturbating stapt echter nogal snel over zijn hoogtepunt heen en gaat vervolgens weer over tot de orde van de dag. Hanna's zelfopgewekte orgasmes worden daarmee eerder vluchtige snackmomentjes dan echte ervaringen. Maar misschien past dat ook wel bij een film die meer mikt op een ontspannen tussendoortje dan op een levensverruimende ervaring.

The Year I Started Masturbating is te zien bij Netflix.