Het verleden weegt nog zwaar op Suriname. Ook op de generatie die geboren werd na het geweld in de jaren tachtig. Filmmaakster Ananta Khemradj zoekt in haar tweede film Beste Meneer Bouterse naar antwoorden op de vragen waar haar generatie mee worstelt. Een belangrijke documentaire voor Nederlanders en Surinamers.
In 1975 werd Suriname onafhankelijk van Nederland. In 1980 pleegde het leger een staatsgreep, de Sergeantencoup, waardoor legerleider Desi Bouterse aan de macht kwam. Op 8 december 1982 werden vijftien politieke tegenstanders plotseling geëxecuteerd, wat sindsdien bekend staat als de Decembermoorden. In 1986 breekt de Binnenlandse Oorlog uit, een burgeroorlog die tot 1992 duurde.
In 1987 stapt Bouterse op als dictator en volgen er verkiezingen. Zijn nieuwe politieke partij NDP verliest smadelijk. In 1990 volgt een nieuwe staatsgreep onder leiding van Bouterse, de zogenaamde telefooncoup, hoewel hij nu niet officieel de democratische instanties opzijschuift zoals in 1980. In 1991 volgen nieuwe verkiezingen.
In 2000 begint een gerechtelijk onderzoek naar de Decembermoorden, vlak voordat de zaak zou verjaren. Het proces tegen Bouterse begint zeven jaar later pas, en duurt dan, inclusief opschortingen, nog twaalf jaar. In 2019 wordt Bouterse tot twintig jaar celstraf veroordeeld. Maar hij is dan al negen jaar zittend president van Suriname, democratisch gekozen in 2010 en herkozen in 2015.
Ondanks de veroordeling zit de generatie van Ananta Khemradj nog steeds met allerlei vragen over wat zich in de jaren tachtig allemaal afspeelde. Het verleden verdeelt de Surinaamse samenleving nog altijd: Boutisten willen dat vooral naar de toekomst wordt gekeken, tegenstanders vinden dat eerst het verleden opgehelderd en verwerkt moet worden.
Bouterse werd weliswaar veroordeeld, maar zijn hoger beroep loopt nog steeds. Hij is nog niet gearresteerd en nog altijd populair in Suriname, hoewel zijn partij de verkiezingen van 2020 wel verloor. Uitgerekend de man die als politiecommissaris het onderzoek naar de Decembermoorden leidde, Chandrikapersad Santokhi, is nu president, met als vicepresident Ronnie Brunswijk: de voormalig rebellenleider tegen het regime van Bouterse in de Binnenlandse Oorlog. Het verleden leeft zo dus nog voort in het heden.
Khemradjs zoektocht leidt haar naar gesprekken met voor- en tegenstanders van Bouterse, inclusief een voormalig minister van Bouterse, Jennifer van Dijk-Silos, die banden heeft met de nabestaanden van de slachtoffers van de Decembermoorden. Ook krijgt ze president Santokhi en voormalig minister Jan Pronk voor de camera. Veel meer primaire bronnen zijn er niet, want documenten over de Decembermoorden liggen zowel in Suriname als Nederland achter slot en grendel.
Dat frustreert uiteraard haar zoektocht naar antwoorden, maar nog meer dan op ontbrekende stukken stuit ze op het zwijgen van de bevolking. De oudere generatie wil niet over het verleden praten met Khemradjs generatie. Dat stilzwijgen heeft deze generatie overgenomen, in ieder geval willen weinigen voor de camera en met een microfoon erbij met Khemradj praten over de gevoelige kwesties die de samenleving in verschillende kampen blijft opdelen.
Alleen een groep persoonlijke vrienden wil dat wel. Hun open gesprek is mooi om te zien, en laat de worsteling van hun generatie goed zien, zonder dat dit per se antwoorden oplevert. Dat is uiteindelijk ook wat vooral wat Khemradj met Beste Meneer Bouterse doet: het blootleggen van het pijnlijke verleden en welk effect dat nog altijd heeft op de Surinaamse bevolking en Surinamers in Nederland. Net als Khemradj blijf je met vragen en frustraties achter. En hoop je dat dit het begin is van een openlijkere dialoog die in de toekomst soelaas kan bieden.
