Regie: Antoine Fuqua | Scenario: Bill Collage | Cast: Will Smith (Peter), Ben Foster (Jim Fassel), Charmaine Bingwa (Dodienne), Jabbar Lewis (Tomas), Gilbert Owuor (Gordon), e.a. | Speelduur: 132 minuten | Jaar: 2022

Er bestaat een foto van een zwarte man met afgrijselijke littekens op zijn rug van de zweepslagen die hij heeft gekregen, gemaakt in de tijd van de Amerikaanse Burgeroorlog. De afbeelding werd een toonbeeld van de onmenselijkheid van slavernij. De man in de afbeelding staat bekend als Gordon, of 'Whipped Peter'. Emancipation toont de ontsnapping van deze man en hoewel de details erbij zijn verzonnen is de film in grote lijnen volledig gebaseerd op zijn ervaring van destijds.

Peter is een katoenplukkende slaaf op het landgoed waar hij met zijn vrouw en vier kinderen gedwongen is te leven. Op een dag wordt hij weggerukt bij zijn gezin zodat hij kan werken aan het leggen van treinrails. Daar lukt het hem te ontsnappen, maar dat leidt tot een klopjacht in het grote moeras in Louisiana.

Een film over de slavernij in de Verenigde Staten, dat wordt dus sadistische, agressieve slavendrijvers en zwarte mensen die heel wat te verduren hebben. Mooi zo, net als films over de Tweede Wereldoorlog is het goed om nooit te vergeten wat voor een terreur zo'n hoofdstuk uit de geschiedenis was. Eigenlijk is Emancipation nog redelijk mild vergeleken met de werkelijkheid waarin een volk met een andere huidskleur werden gezien als minder dan mens.

De zielloze slechterik wordt gespeeld door Ben Foster (Medieval, X-Men: The Last Stand) die de opzichter is bij de aanleg van het spoor. Je weet direct dat hij de ergste zal zijn, want waar de rest van de mannen staan te blaffen is hij de stille toekijker. Hij heeft ook een paar gemene honden aan zijn zij die op commando een ander naar de keel vliegen. Maar Foster dikt zijn acteren aan. Hij is zich ervan bewust van dat hij in een film speelt die gegarandeerd aandacht zal trekken bij de Oscars.

Will Smith daarentegen levert goed werk. Het enige dat afleidt is zijn Haïtiaanse accent, dat is Engels met een Frans-Afrikaanse klank. Je hoort dat hij er zijn best voor doet, waardoor het zelden natuurlijk overkomt. Maar voor de rest is hij op dreef als intelligente en vindingrijke vluchteling die het moeras op zijn duimpje kent. Ondanks zijn bekendheid heb je al gauw niet meer het gevoel dat je naar Will Smith zit te kijken.

De beelden zijn soms zwart-witbeeld en soms in fletse kleur. De reden hiervoor is niet helemaal duidelijk. Kijkt Peter naar bomen in de verte dan zijn ze kleurloos, loopt hij door het bos dan is het flets groen. Wellicht dat regisseur Antoine Fuqua zijn keuze nog zal toelichten. Her en der zitten wat shots die de bayou prachtig en poëtisch in beeld brengen, maar voor de rest is het standaard cinematografie - waardoor die exceptionele plaatjes een beetje voelen als niet op hun plek.

Begrijpelijk maar storend is de religieuze toon van de film. Wanneer de zeer gelovige Peter een opmerking maakt over God, is er een andere slaaf die vraagt waar die Allemachtige uithangt. In ieder geval niet in die modderige kooi waar ze met z'n allen in zijn gepropt. Goede en terechte vraag, maar er komt een typisch religieus onzinnig antwoord op en toch presenteert de film dit als een wijze reactie.

Dit element is niet de focus van het verhaal, maar het blijft evengoed steeds terugkeren en het leidt onnodig af. Als Peter even niet weet welke kant hij op moet gaat kijkt hij naar de lucht, strekt zijn armen uit en luistert naar de stem in zijn hoofd voor begeleiding. Even later klinken de kanonschoten van het noordelijke leger dat strijdt voor de vrijlating van slaven. Nee, het is Peter die al het werk doet. En het zijn de zuidelijke Amerikanen die zijn ellende veroorzaken.

Het hoogtepunt van de film is een veldslag. Redelijk indrukwekkend, maar minder dan bedoeld is. Aan de ene kant door het feit dat er geen enorm aantal figuranten is, aan de andere kant omdat het allemaal een beetje knullig oogt. De soldaten rennen recht op de vijand af en worden gewoon neergeknald. Ze blijven gewoon rennen. Misschien ging het zo, maar in een film doet dit je alleen maar afvragen waarom ze zich niet gewoon op de grond gooien.

Maar ja, zo'n film over een groep mensen die een andere groep mensen het leven ongekend zuur maakt omdat ze worden gezien als nutteloze handelswaar, dat zal je niet in de koude kleren gaan zitten. Je staat van begin tot einde aan de kant van Peter en hoopt dat hij het overleeft en wordt herenigd met zijn gezin. Je ziet hem vast terug bij de Oscars. De film dan, niet Will Smith.

Emancipation is te zien bij Apple TV+.