Regie: James Erskine | Speelduur: 92 minuten | Jaar: 2022

De documentaire Skandal! Bringing Down Wirecard zou spannend als een thriller zijn. Met allerlei bizarre plotwendingen zou het corrupte bedrijf Wirecard zou ten val worden gebracht. Echter, door de vele ingewikkelde financiële situaties is de documentaire niet meeslepend of overtuigend, off wellicht alleen voor diegenen die voldoende kennis hebben van de huidige financiële jungle.

Wirecard gold als de Duitse versie van PayPal en werd veelvuldig gebruikt voor goksites of pornoverkoop. Niet de meest frisse versie dus, maar vooralsnog niet bij uitstek illegaal bezig, zo leek het. Journalist Dan McCrum vermoedde van wel en ging op onderzoek uit. Hij vond een aantal brievenbusfirma's (bedrijven die alleen als postadres bestaan) die Wirecard zou hebben opgekocht en de waarde ervan nogal had overdreven. Een brievenbusfirma is niet iets waar de gemiddelde Nederlander van opkijkt: belastingparadijs Nederland barst ervan. Dus wat is nu precies het shockerende probleem?

De documentaire maakt niet duidelijk wat nu precies de noodzaak is van het ontmantelen van een bedrijf als Wirecard, in plaats van een willekeurige andere grootmacht die de markt zit te verzieken zoals Uber of Amazon. Er is veel financiële context en jargon, die voor een leek zonder verstand van de financiële wereld zorgt voor een wirwar van losse zaken die al dan niet met elkaar en Wirecard te maken hebben. Ook zijn er geen directe slachtoffers van de wandaden van Wirecard, althans niet in de documentaire, waardoor het verhaal geen bewonderenswaardig heldhaftig terugvechtelement bevat en erg onpersoonlijk aanvoelt.

Journalist McCrum hoort de held van het verhaal te zijn, maar zijn niet sterk gemotiveerde beslissing om onderzoek naar Wirecard te doen komt toch enigszins over alsof hij dit zichzelf aandoet. Na bedreigingen van Wirecard is hij bang dat hij wordt achtervolgd, maar het is onduidelijk of dit ook daadwerkelijk zo is. En waarom? Ondanks het aan het licht brengen van vage, niet erg nette praktijken blijft Wirecard investeerders aantrekken. In de documentaire wordt daar met verbazing op gereageerd, alsof er niet tal van grote bedrijven op enigszins oneerlijke manieren aan investeerders, sponsors en monopolieposities komen.

Het nut van deze documentaire blijft vaag. Hij lijkt vooral gemaakt voor insiders van de financiële wereld, want er wordt weinig gedaan om de zaak uit te leggen aan een breder publiek. Wie al nooit snapte dat aandeelhouders fictieve delen van een bedrijf kopen voor bedragen die alleen maar gebaseerd zijn op hoe graag men die aandelen wil hebben, zal niet van deze documentaire genieten.

Was er vroeger nog de logica dat een bedrijf dat veel winst maakt, populaire aandelen heeft, daar zijn het tegenwoordig bedrijven als Uber en Amazon die jarenlang verlies kunnen draaien omdat ze door sponsors overeind worden gehouden. Eerlijk is eerlijk, de waarde van de aandelen is niet gebaseerd op de winst die een bedrijf maakt, maar op de door het bedrijf zelf bepaalde waarde van het bedrijf.

En die waarde hoeft blijkbaar niets te maken te hebben met winst. Hoe meer aandelen men wil kopen, hoe hoger de prijs - het is een selffulfilling prophecy. Er zijn mensen die rijk worden van deze fictie. En mensen die hun eigen fictie eraan toevoegen om nog rijker te worden. Alsof het nog niet ingewikkeld genoeg is. Maar wat is er eigenlijk illegaal aan nog meer fictie toevoegen aan een reeds fictief concept?

Short gaan is geld verdienen met aandelen door het bedrijf van die aandelen in een kwaad daglicht te stellen. Het hoe daarvan zal de kijker zonder financiële kennis eveneens geheel ontgaan. Alleen de selffulfilling prophecy is duidelijk: bij slecht nieuws over het bedrijf keldert de prijs van de aandelen, niet omdat het bedrijf failliet aan het gaan is en de angst bestaat dat aandeelhouders hun geld niet meer terug zien, maar juist vanwege het feit dat de aandelen massaal verkocht worden...

Toen Elon Musk als 1 aprilgrap een foto postte waarin hij dronken tegen zijn Tesla aanhing omdat hij failliet zou zijn, kelderden zijn aandelen in rap tempo. Het zal de multimiljardair weinig kunnen schelen. Hij zal vast niet aangeklaagd worden voor het verspreiden van deze onjuiste informatie over zijn eigen bedrijf. De tegenstanders van Wirecard waren daarentegen geschrokken van de bedreigingen van het bedrijf dat beweerde dat ze valse informatie over Wirecard zouden verspreiden omdat ze hun aandelen aan het shortsellen waren.

Een financieel Droste-effect: fictieve aantijgingen over het verspreiden van fictieve informatie om aandelen te verkopen voor een op fictie gebaseerd bedrag... Wie na het kijken van [i]Skandal! Bringing Down Wirecard[i] niet duizelig is geworden, heeft voldoende verstand van zaken om zelf een techbedrijf te starten. Vergeet de zwarte turtleneck niet.

Skandal! Bringing Down Wirecard is te zien bij Netflix.