Mohammad Rasoulof maakt kritische films over het leven onder een autoritair regime in Iran. Met There Is No Evil kijkt hij met een humanistische blik via vier verhalen naar de impact van de doodstraf op de samenleving. Voor dit meesterwerk won hij in 2020 de Gouden Beer op de Berlinale. Kort daarna moest hij een jaar de gevangenis in voor 'propaganda tegen het systeem'.
Het was niet Rasoulofs eerste aanvaring met de autoriteiten. In 2017 werd na de Cannes-première van A Man of Integrity zijn paspoort afgenomen. Na een arrestatie in 2020 kreeg hij naast zijn celstraf ook een filmverbod en een reisverbod opgelegd. In 2021 kwam hij vrij, maar na zijn bericht over buitensporig politiegeweld tegen demonstranten werd hij recentelijk opnieuw gearresteerd. Sindsdien wordt hij vastgehouden op een onbekende locatie, waar zich ook documentairemaker Mostafa Al-Ahmad bevindt. Regisseur Jafar Panahi is een vergelijkbaar lot beschoren: hij protesteerde tegen de onmenselijke omstandigheden in de Evin-gevangenis in Teheran, waarin hij nu zelf is opgesloten.
There Is No Evil is allesbehalve een polemiek tegen de staat. In vier afzonderlijke verhalen vertelt Rasoulof hoe niet alleen veroordeelden, maar ook gewone mensen gebukt gaan onder een repressief systeem dat al snel naar de doodstraf grijpt. Het feit dat ter dood veroordeelden in groepen worden geëxecuteerd spreekt boekdelen. Alleen in China worden meer mensen door de staat geëxecuteerd.
There Is No Evil opent met een man die 's ochtends vroeg uit een ondergrondse parkeergarage vertrekt. Hij beleeft een schijnbaar gewone dag: hij gaat langs de bank met zijn vrouw, ze halen hun dochter van school, ze eten pizza, zijn hulpbehoevende moeder wordt thuis verzorgd en hij helpt zijn dochter met haar huiswerk. Dan gaat hij 's avonds laat naar zijn werk. Om op de knop te drukken die het platform verwijdert waarop ter dood veroordeelden staan, met een strop om hun nek.
Deze onthulling werpt een schaduw over dat alledaagse tafereel, en in meer symbolische zin op de gehele maatschappij. Het is een schaduw waar in de andere drie verhalen niet aan kan worden ontsnapt. In het tweede segment heeft een aantal jonge soldaten in dienstplicht de taak gekregen om op die knop te drukken. Een van hen wil dat niet. Als het deze avond zijn beurt is, ontsnapt hij uit de gevangenis door een dienstwapen op zijn collega's te richten.
Het derde en vierde segment gaan ook over dienstplichtigen of voormalig dienstplichtigen, en hoe hun leven getekend wordt door het moeten uitvoeren van de doodstraf. Voor de een is het de wetenschap dat hij dit nooit ongedaan kan maken die hem de rest van zijn leven en dat van zijn geliefden zal achtervolgen. Voor de ander zijn het juist de immense offers die hij en zijn geliefden, inclusief de volgende generatie, moesten brengen zodat hij, net als de jongeman in het tweede verhaal, kon vluchten in plaats van zijn medemens doden.
Niemand komt er zonder kleerscheuren vanaf, of kan eigenlijk aan de invloed van de doodstraf op hun leven ontsnappen. Er zijn de laatste jaren meerdere films over de doodstraf in Iran gemaakt, maar daarin waren het bewezen criminelen die ter dood veroordeeld werden, of ging het juist om een rechterlijke dwaling. Het ging in ieder geval om persoonlijke fouten en defecten, terwijl in There Is No Evil de doodstraf de hele maatschappij ziek maakt en diep in de ziel verwondt.
Rasoulof en cinematograaf Ashkan Askkani vertellen de vier verhalen met visuele nuance en rijkdom, die vooral in de laatste twee segmenten in meer plattelandsomgevingen tot zijn recht komt. Meestal varieert in een omnibusfilm de kwaliteit van de verschillende onderdelen, maar daar is hier geen sprake van. Het begin zou een prijswinnende korte film kunnen zijn, en daar wordt daarna alleen maar op voortgebouwd. Een formidabel kunstwerk, met morele overtuiging en urgentie.
