Diep weggestopt in een groen stadsdeel van Berlijn, weg van de regeringsgebouwen en de legereenheden, ligt een enorm meer, omringd door groen. De naam ervan, Wannsee, is onlosmakelijk verbonden met de Holocaust. In 1942 kwam hier namelijk de nazitop bijeen, om voor eens en altijd een oplossing te vinden voor wat zij aanwezen als het grootste probleem voor het Arische ras: de Joden. Die Wannsee Konferenz is een dramatisering van deze conferentie, gebaseerd op de notulen van deze notoire gebeurtenis.
De een stapt binnen in een stijf blauwgrijs pak, de ander in een SS-uniform. Generaal Heydrich, ook wel bekend onder zijn bijnamen 'Himmlers hersenen' en 'de slager van Praag', leidt de vergadering. Een voor een komen de kopstukken van de nazipartij aan het woord, om te vertellen hoe de huidige maatregelen om van de Joden af te komen tekortschieten. Het moet sneller, efficiënter, en vooral sneller gebeuren in de regio's onder hun specifieke bevel. En wat het meeste opvalt: het is een doodnormale vergadering. Zij het een met een verschrikkelijke uitkomst.
Dit is niet de eerste dramatisering van deze gebeurtenis, die je doet schamen dat wij mensen hiertoe in staat zijn. Zo was er onder andere in 2001 de tv-film Conspiracy, van Brits-Amerikaanse makelij, die ook op dezelfde notulen was gebaseerd en vooral een mooi leven beschoren is geweest op dvd. Met Stanley Tucci als Adolph Eichmann en een charismatische Kenneth Branagh in de rol van Heidrich. Deze versie was vooral geënt op het tonen van de banaliteit van het kwaad, het gemak en de luchtigheid waarmee een genocide werd uitgedacht en gepland.
In Die Wannsee Konferenz ligt de nadruk duidelijk anders. Ja, Philipp Hochmair geeft Heidrich een innemendheid mee, die van groot belang is in de doorloop van de agendapunten. Maar zijn warmte kleurt de vertelling niet. Deze reconstructie wil vooral laten zien hoe klinisch het eraan toeging. Dit was een kil, bureaucratisch ontwerp van waarschijnlijk de meest efficiënt uitgevoerde massamoord in de menselijke geschiedenis, en menselijkheid heeft geen enkele rol gespeeld in deze beslissing.
Het is een valide benadering van de historische Wannseeconferentie, maar ook een met valkuilen. Je kunt een vergadering ook té goed als vergadering laten overkomen op beeld. Zodat je mee gaat snakken naar de pauzemomentjes waar - gruwelijke, laten we wel wezen - personen even een luchtig onderonsje hebben in de buitenlucht. En dat is jammer in een film die eigenlijk ook heel veel dingen uitstekend laat zien; de onderlinge, professionele verhoudingen tussen deze figuren bijvoorbeeld. En juist ook waar spanning op de werkvloer samengaat met prima persoonlijk onderhoud.
Is dit een film met een cruciaal thema om onszelf als mensen beter te begrijpen, en dan vooral onze meest duistere impulsen? Zeer zeker. Hier zie je welke sluier je kunt opwerpen om ondenkbare barbarij toe te dekken, doordat de implicaties van je acties simpelweg niet het onderwerp is. Dit zijn razend intelligente mensen die praten in abstracties. Maar wat de film niet laat zien zijn de implicaties, voor andere mensen die als minderwaardig worden gezien. Alle gruwelen worden zo ver op afstand gehouden, dat het niet raar is als ze ook voor jou als kijker abstract blijven. De Holocaust zelf is zo afwezig, dat Die Wannsee Konferenz misschien zijn doel voorbijschiet.
