Regie: Peter Bebjak | Scenario: Peter Bebjak, Tomás Bombík, Jozef Pastéka | Cast: Noel Czuczor (Freddy), Peter Ondrejicka (Valér), John Hannah (Warren), Wojciech Mecwaldowski (Kozlowski), Florian Panzner (Lausmann), e.a. | Speelduur: 94 minuten | Jaar: 2021

De Slowaakse Oscarinzending van 2021 schetst het waargebeurde verhaal van twee Joden die uit Auschwitz proberen te ontsnappen. Hun doel? Een rapport naar buiten brengen over de gruweldaden in het kamp en zo licht te schijnen op de afschuwelijke omstandigheden. De hoop heerst dat dit leidt tot een bombardement op de helse plek zodat iedereen verlost zal zijn.

Twee derde van de film toont de ontsnappingspoging van Freddy en Valér, de twee Slowaken die de missie op zich hebben genomen. Hun barak wordt geteisterd door de generaal van het kamp, wat de gruweldaden van de onderdrukkers benadrukt. Toch is er een sprankje hoop wanneer niemand breekt en er een gevoel van saamhorigheid merkbaar is. Het laatste deel is gewijd aan het rapport van de twee Slowaken en de reactie van het Westen hierop.

Het is jammer dat dit maar een relatief klein van de film beslaat. Dit stuk is namelijk enorm interessant en nog niet vaak vertoond. Het is minder bekend hoe goed de Duitsers waren in het verbloemen van de gebeurtenissen in Auschwitz, maar een nog verrassender element is de bijna milde reactie van het Westen op de berichten en het rapport. Voor een groot deel door ongeloof was het ontkennen ervan, ook voor het Westen, geen vreemde zaak. Hierdoor heeft het nog jaren geduurd voordat het rapport eindelijk naar buiten is gekomen.

Meer focus op dit gebrek aan acceptatie en daadkracht vanuit het Westen was gewenst geweest en helaas is hier niet genoeg tijd voor genomen. De speeltijd van de film voelt hierdoor wat aan de korte kant met een te lange opbouw vervolgd door iets wat in de buurt komt van een anticlimax. Het is geen grote smet op de film, maar toch jammer.

The Auschwitz Report is geen makkelijke zit, maar wel een belangrijke. De grimmige sfeer is bijna voelbaar. De onverbiddelijke bruutheid van de scènes portretteert het afschuwelijke leven van de vele gevangenen in het beruchte concentratiekamp. Door het kleurgebruik, of beter gezegd het gebrek daaraan, komt dit alles extra hard binnen. De situatie is grauw en troosteloos. Regisseur Peter Bebjak windt er geen doekjes om, waardoor elke scène hard binnenkomt. Het gevoelige onderwerp wordt zo waarheidsgetrouw mogelijk in beeld gebracht, met indrukwekkend resultaat.

Wat hieraan bijdraagt is de getoonde masterclass in cinematografie. De vele close-ups geven een heel persoonlijke ervaring, waardoor de gruwelen nog harder binnen komen. Ook de hectische scènes zijn enorm goed in beeld gebracht met vervreemdende effecten die de verwarring en chaos voelbaar maken. Er wordt zelfs effectief gebruikgemaakt van shots die ondersteboven gefilmd zijn. Een gedurfde zet die goed uitpakt.

Dit alles wordt versterkt door subliem acteerwerk. Werkelijk iedereen geeft hier alles, van de hoofdrollen tot de figuranten. Er wordt veelal geacteerd door blikken die je ziel weten te raken en de lichaamstaal spreekt echt boekdelen. Vooral John Hannah haalt het meeste uit de enkele scènes die hij heeft. De ommezwaai die zijn personage maakt, is geloofwaardig en indringend.

Blijf na de film zeker ook even zitten voor de aftiteling. Hierin zijn vele speeches verwerkt van de afgelopen jaren die gelijkenissen vinden in wat er in de film gebeurt. Het is een huiveringwekkende toevoeging die oproept dit niet nogmaals te laten gebeuren. Er komt zelfs een, voor velen, bekende stem voorbij. The Auschwitz Report had meer gefloreerd met wat meer tijd, maar weet desalniettemin een enorme indruk achter te laten.

The Auschwitz Report is te zien bij Netflix.