Regie: Margaret Brown | Speelduur: 109 minuten | Jaar: 2022

De op het Sundance-filmfestival geprezen documentaire Descendant heeft een onmiskenbaar politiek doel en snijdt diep en genadeloos in de Amerikaanse vaderlandsgeschiedenis. Bij de afstammelingen van 110 tot slaaf gemaakte mensen die illegaal naar de Verenigde Staten waren gebracht bestaat een herinnering die het nooit heeft gehaald tot de Amerikaanse geschiedenisboeken. In de documentaire Descendant komt dit geheim letterlijk en figuurlijk boven water en strijden de nakomelingen om hun stem eindelijk gehoord te laten worden.

Africatown is een kleine gemeenschap in Alabama, verdrukt door omliggende zware industrie en gevuld met onderdrukte herinneringen. De inwoners zijn vrijwel allemaal nakomelingen van de tot slaaf gemaakte mensen van het slavenschip Clotilda. Zij dragen een zwaar verleden met zich mee, dat tot voor kort enkel achter gesloten deuren mocht worden verteld, uit angst om te worden gelyncht. Het schip, dat veertig jaar na het verbieden van de Amerikaanse slavenhandel in 1808 nog actief was, was namelijk heimelijk verbrand door de slavenhouders om de misdaad te verhullen.

Generatieslang is het bestaan van het illegale schip ontkend door de witte bevolking uit de nabijgelegen stad Mobile. Enkel door het blijven vertellen van hun eigen geschiedenis konden de mensen uit Africatown de herinnering aan de Clotilda en de connectie met hun Afrikaanse afkomst behouden. Documentairemaker Margaret Brown volgde de mensen uit Africatown gedurende meerdere jaren en rakelde samen met hen hun verleden op met behulp van gedocumenteerde orale vertellingen, filmmateriaal en oude liedjes. Tegelijkertijd komen meerdere onderzoekers en duikers steeds dichter bij de locatie van de gezonken Clotilda, het grote bewijs van de illegale mensenhandel.

Waar de gemeenschap in eerdere tijden altijd gedwongen was om te vergeten, is er nu eindelijk ruimte om te herinneren. De documentaire slaagt erin deze lastige daad genuanceerd in beeld te brengen, waarbij simpelweg bewijzen dat iets is gebeurd niet direct gelijkstaat aan gerechtigheid. Het trauma van het verleden woekert in Africatown nog altijd voort.

Dit wordt des te pijnlijker duidelijk wanneer blijkt dat de nazaten van slavenhouders het land rondom Africatown nog steeds bezitten. Ook zijn zij degenen die de komst van de giftige industrieën mogelijk hebben gemaakt. Tientallen mensen in Africatown zijn door de jaren heen gestorven aan kanker, maar ze konden nauwelijks iets doen tegen dit diepgaande en aanhoudende onrecht.

Descendant toont aan dat het doel van de mensen uit Africatown niet het vinden van het scheepswrak is, maar het blootleggen van de smerige geheimen die het herbergt. Een spannende jacht naar een soort spookschip hoeft de kijker dus niet te verwachten. Een indringende alternatieve geschiedenisles van de zuidelijke staten wordt gepresenteerd vanuit de mensen zelf, die nog steeds lijden onder de onderdrukking van hun verhaal.

Op dat vlak is de documentaire voornamelijk gericht op het Amerikaanse publiek en draagt deze bij aan de binnenlandse discussie over welke geschiedenis moet worden verteld over de vroege jaren van de Verenigde Staten. Voor een internationaal publiek zeker interessant, maar wees voorbereid op een duik in zware thematiek met een uitgesproken politieke kleur.

Descendant is te zien bij Netflix.