Als een man je vertelt dat hij elektroshocks kreeg, maar dat de leden van zijn gemeenschap het niet slecht bedoelden, dan valt je mond misschien open en schieten je wenkbrauwen omhoog. Het zijn de woorden van één van de honderdtwintig mensen die niet weggingen uit het Chileense dorp Colonia Dignidad nadat Paul Schäfer in 1997 de gemeenschap verliet. Schäfer was de leider van de geïsoleerde religieuze gemeenschap die zesendertig jaar eerder door een groep Duitsers was gevormd in Colonia Dignidad. Spionage en gewelddadige groepsmishandeling waren alledaagse praktijken. In Songs of Repression tonen Marianne Hougen-Moraga en Estephan Wagner hoe het dorp er nu bij staat en hoe het de inwoners vergaat. De onbegrijpelijke uitspraken vliegen je om de oren.
Wanneer de film in korte tijd verschillende inwoners van Colonia Dignidad introduceert, lijkt de documentaire aan diepgang voorbij te willen gaan. Niet veel later komen de eerste schrijnende verhalen naar boven. Inwoners vertellen over de mensonterende mishandelingen die zij hebben ondergaan, zonder dat er een duidelijke aanleiding voor was. Als Schäfer of andere oprichters vonden dat je gestraft moest worden, dan werd je gestraft. Ze sloegen met knuppels en touwen, en elektrocuteren en stenigen behoorden ook tot de mogelijkheden. Meisjes en vrouwen waren niets waard binnen de gemeenschap en werden zonder pardon seksueel mishandeld. Het is niet gek dat veel volgelingen vandaag de dag getraumatiseerd door het leven gaan.
Niet iedereen heeft slechte herinneringen aan de tijd dat Schäfer de gemeenschap leidde. Menig inwoner geeft aan dat het zo gezellig was als iedereen liederen met elkaar zong en muziek maakte. Het was echt geen slechte tijd, zelfs de mooiste tijd in sommige levens. De makers van deze documentaire hadden het lef om ook de oudste leden, de oprichters, van de gemeenschap te bezoeken. Van schaamte is geen sprake. Dat muziek werd gebruikt om de narigheid te verbloemen lijken ze niet in te zien. Of willen ze het niet inzien? Nog steeds willen mensen niet praten over de geschiedenis van het dorp, omdat ze hebben beloofd het te vergeven en te vergeten. Wat achter de gelukzalige glimlach op de gezichten van de inwoners schuilgaat, blijft voor iedereen verborgen. Songs of Repression roept veel onbegrip op. Had destijds écht niemand door dat de praktijken van Schäfer niet deugden of was iedereen te bang om zelf gestraft te worden?
Het decor van de film is prachtig. Colonia Dignidad wordt een paradijs genoemd, en terecht. De omgeving is prachtig, maar contrasteert ook met de gitzwarte geschiedenis die deze plek kent. Feitelijke informatie verschijnt af en toe in tekst in beeld. Tegenwoordig komen veel toeristen op het dorp af. Je kunt daar afkeurend over denken, maar het is wel een manier om de ware geschiedenis van het dorp in stand te houden in plaats van deze in de doofpot te stoppen zoals de meeste inwoners doen. Songs of Repression draagt daar ook aan bij en is die zin te beschouwen als belangrijke documentatie. Tegelijk toont de documentaire een even bizar beeld van de huidige situatie in het dorp, de enorme verdeeldheid tussen zij die getraumatiseerd zijn en de historische gebeurtenissen erkennen en zij die nog altijd doen alsof er niets aan de hand is en schijnbaar als een zonnestraal door het leven gaan. Laten we met z'n allen nog eens een bemoedigend lied zingen.
