Nina Hoss won zowel in Hamburg als Stockholm op de filmfestivals acteerprijzen voor haar hoofdrol in Das Vorspiel, een drama over een Duitse vioollerares onder druk. Hoeveel nuance en prachtige mini-emoties ze ook brengt met korte blikken en snelle trekjes van haar gezichtsspieren, het maakt van de film als geheel nog geen topper. Het maakt haar personage niet eens bijster boeiend of diepzinnig. De hamvraag is dus: is een acteerprestatie alleen genoeg om je de zaal in te trekken?
Anna ziet ruw talent in de jonge Alexander. Zijn techniek als violist mag dan waardeloos zijn en haar collega's zien liever een andere student worden aangenomen, maar Anna wil deze timide tiener wel klaarstomen voor zijn auditie bij de muziekacademie. Intussen borrelen haar eigen ambities om te spelen ook weer op, als ze wordt gevraagd om onderdeel te worden van een strijkkwintet. Maar tegelijkertijd doemt ook haar faalangst op. En dan is er nog haar jaloerse zoon, eveneens een vioolleerling, die ook wel eens naar wat positieve aandacht van zijn moeder snakt.
De eerste indruk die de film geeft, is dat hij langer lijkt te duren dan daadwerkelijk het geval is. De scènes die voorbijtrekken hebben wel iets wat de aandacht trekt, maar niet veel bekoort. Al vrij snel bekruipt de vraag waarom deze film is gemaakt, en nog erger: of de makers dat zelf nog wel zo goed voor ogen hadden toen ze eenmaal middenin het maakproces zaten. De merkbare spanning tussen de personages beklijft niet echt. De aangekaarte kwesties voelen al snel als eerstewereldproblemen.
Neem de relatie tussen Anna en haar echtgenoot, de Franstalige Christian. Het ene moment lijkt die ontzettend uitgeblust, andere keren is manlief duidelijk degene die haar het beste begrijpt en echte tederheid kan bieden. Als het nou klinkklaar wordt dat zij zich niet meer tot hem voelt aangetrokken, hoeveel ze ook op emotioneel vlak op hem steunt, dan ontstaat er tenminste nog een spanningsveld. Nu lijkt ze niet eens te beseffen wat ze voelt in het moment zelf. Dat acteert Hoss inderdaad mooi, maar het legt vooral bloot wat ze kan met materiaal dat minder goed is dan zijzelf.
Centraal staat de karakterstudie van Anna: hoe is zij een emotioneel wrak achter een vrij strak masker geworden? Is het de perfectionistische inslag van haar eigen verleden als violist? En hoeveel hiervan draagt ze zelf weer over? We zien haar bijvoorbeeld boos worden op haar eigen vader, die er een handje van heeft om ruw te zijn in bepaalde opvoedingstactieken, maar Anna zelf heeft een handje van onnodige strengheid. Misschien haat ze die kant van haarzelf wel, maar dat krijg je dan weer niet te zien. Momenten die iets duidelijk maken blijven vooral oppervlakkig, nooit is er echte reflectie. En daardoor sta je nooit lang stil bij dit soort zaken.
Das Vorspiel suddert op die manier lange tijd door in zijn gebrek aan urgentie, tot er zo tegen het einde een berusting lijkt te komen. En dan alsnog gebeuren er ineens een aantal dramatische toestanden die vooral gemotiveerd lijken te zijn door wat er halverwege nog aan de hand was. Het vreemdste daaraan is dat de film de les lijkt te trekken dat je alleen met een gebrek aan mededogen kunt krijgen wat je wilt. En dat is een thema dat nog nooit eerder in de film zat. Het is verwarrend. En het beloont uitwassen die voorheen in het verhaal nog bekritiseerd leken te worden.
Het rare is dat er met niets echt heel veel mis is. De ene scène vloeit lekker over in de andere, iedere acteur past goed bij zijn rol, ook het camerawerk en de aankleding van alle sets zien er meer dan prima uit. Het gaat bij Das Vorspiel gewoon niet kriebelen, je krijg er waarschijnlijk eerder jeuk van.
