Wie tijdens Atonement met open mond heeft zitten kijken naar dat minutenlange tracking shot op het strand van Duinkerken, kan bij 1917 zijn hart ophalen. In deze zinderende film volgt de camera in één lang shot twee soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog op een levensgevaarlijke missie achter vijandelijke linies gestuurd worden. Een huzarenstuk van regisseur Sam Mendes (Skyfall, American Beauty), waar de techniek volledig in dienst staat van het verhaal.
Op een bedrieglijk kalme ochtend in de lente van 1917 worden de Britse soldaten Schofield en Blake bij hun sergeant geroepen voor een riskante missie. Een paar kilometer verderop denkt een Brits bataljon de terugtrekkende Duitsers in de pan te kunnen hakken, maar dit blijkt een hinderlaag. Communicatie tussen de twee kampen is niet meer mogelijk, dus de jongens moeten de boodschap persoonlijk afleveren. Binnen een aantal uur welteverstaan, want anders is het te laat. Om de zaken nog dringender te maken, bevindt de broer van Blake zich ook nog eens in dat bataljon.
En zo klauteren de twee over het prikkeldraad en beginnen, te voet, aan een missie die bij voorbaat gedoemd lijkt te mislukken. Het is akelig stil in en rond de Duitse loopgraven, achter iedere ritseling schuilt dreiging. Schitterend hoe de camera om de jongens heen zwerft, langs kraters vol ledematen glijdt, onder water duikt, dan weer de hemel afspeurt naar vijandige vliegmachines. Waar bij andere films de 'long take' na verloop van tijd als een trucje kan aanvoelen, werkt het hier briljant. Het gevoel van onaflatende dreiging is enorm, juist omdat er nooit van perspectief gewisseld wordt. De camera is als de derde soldaat door wiens ogen je deze wanhoopsmissie bekijkt. In werkelijkheid wordt de camera bediend door meester-cinematograaf Roger Deakins, die altijd garant staat voor visueel vuurwerk.
Dat de film enigszins schematisch van opzet is (obstakel-rustpunt-obstakel-etc.), is helemaal niet erg. Daarvoor is iedere scène opzichzelfstaand te meeslepend of spannend. Hoofdrolspelers Dean-Charles Chapman en George MacKay geven op fijne wijze gestalte aan hun personages - soldaten van vlees en bloed, geen overdreven onverschrokken types die zo vaak opduiken in oorlogsfilms. Het kameraadschap tussen de twee vormt het kloppend hart van het verhaal.
Het knappe aan 1917 is dat het aangrijpende vertelkunst combineert met overweldigende ervaringscinema. Christopher Nolans WOII-epos Dunkirk, dat stilistisch wel wat raakvlakken vertoont, viel vooral in die tweede categorie. Ook die film slaagde erin de rauwe werkelijkheid van het slagveld over te brengen, was schitterend gefotografeerd, maar miste emotionele diepgang. Tijdens de aftiteling valt te lezen dat 1917 gebaseerd is op de oorlogservaringen van Mendes' grootvader, wie weet zit het 'm daarin.
Rest de vraag of we nu werkelijk hebben zitten kijken naar één shot van krap twee uur. Vast niet. Soms schiet de camera net even strategisch de lucht in, of wordt het beeld na een explosie zwart, maar een kniesoor die daarop let. 1917 is niet alleen Sam Mendes' beste film, maar misschien ook wel die van 2020.
