Als er één land gebukt is gegaan onder de gruwelen die de nazi's hebben aangericht dan is het Polen wel. Niet alleen kende het land in absolute aantallen het grootste aantal Joodse slachtoffers, het was ook nog eens de locatie van grote vernietigingskampen als Auschwitz, Sobibór en Treblinka. Tot overmaat van ramp lag het land ook nog eens tussen de strijdende partijen van nazi-Duitsland en Rusland in.
Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat tot op de dag van vandaag de Poolse samenleving de gevolgen van de Jodenvervolging ondervindt. Destijds maakten de Joden tien procent dan de Poolse bevolking uit. Toen de oorlog ten einde was bleek het hervinden van een plek in de maatschappij en de terugkeer naar Polen voor veel Joodse overlevers een hachelijke en ingrijpende onderneming. Een opvallende manier om tegen deze problematiek aan te kijken komt naar voren in het horrordrama Wilkolak.
Het naargeestige drama met horrorelementen draait om een groep kinderen die na het bevrijden van een concentratiekamp zich allesbehalve vrij voelen. Er is niemand om ze op te vangen en eenmaal buiten de poorten van het kamp gaan ze op zoek naar een nieuw onderkomen. De kids belanden bij een groot aftands landhuis middenin het bos waar de struise Jadwiga de scepter zwaait. De stoere vrouw ontfermt zich over de jongeren en geeft ze te eten. De rust en gewenning zijn van korte duur als het huis wordt aangevallen door bloeddorstige honden. Een nieuwe overlevingsstrijd dient zich aan.
Het is eenvoudig om allerlei analogieën of symboliek te zien in de zwarte honden die het op de kinderen hebben voorzien. Verbeelden ze de laatste stuiptrekkingen van de voormalige bezetter of zijn ze juist een voorbode van de ontberingen die zelfs in een bevrijd Polen nog op de loer liggen? Het is natuurlijk niet voor niets dat filmmaker Adrian Panek zijn Wilkolak (Weerwolf) situeert na de bevrijding van een concentratiekamp in een land dat uiteengescheurd is door oorlog en haat.
Maar er zijn meer omstandigheden die de aanval van de honden verzwaren. Zo moeten de kinderen het stellen met bijzonder weinig voedsel en water. Er wordt letterlijk gevochten om een zak met aardappelschillen of een blik vlees. Het zijn ook nog eens de honden die ooit het kamp bewaakten die nu opnieuw de aanval inzetten. Het is het vege teken dat het verleden je soms in letterlijke zin kan blijven achtervolgen.
Ondanks de sterke uitgangspunten en de invoelbare metaforen laat Paneks Wilkolak zich niet gemakkelijk bekijken, wat vooral voortkomt door het hakkelende tempo en de belichaming van de vijand. Zowel de voormalige Duitse vijand als de Russische bevrijder is gehuld in grote schaduwen, op momenten onbedoeld kolderiek en later veelal onzichtbaar. Wat overblijft is de confrontatie tussen de bloeddorstige dieren en de vechtlustige kinderen. De veerkracht en overlevingsdrang van de laatste groep is bewonderenswaardig als je bedenkt wat ze allemaal al hebben moeten doorstaan.
De horror die Panek ons biedt moet je met een korrel zout nemen. De honden vormen een concrete dreiging, maar geabstraheerd van de evidente symboliek blijft een wat eentonige vorm van gevaar over. Veel scènes komen neer op tegen deuren bonzende honden die geleid door hun honger (of bloeddorst, wie zal het zeggen) zich een toegang tot het huis en het vlees van diens bewoners proberen te verschaffen.
Veel sterker dan deze aanvallen is de wijze waarop Panek de voor de leeftijdsgroep gebruikelijke dynamieken en gevoelens verbeeldt. Jongeren die verliefd worden en met elkaar wedijveren bijvoorbeeld. Toch is er niet echt ruimte om je kind te voelen. In het bos liggen immers de lijken van de Duitse militairen en de verschrikkingen van de oorlog staan in de jonge breinen gegrift. Dit alles tezamen maakt Wilkolak tot een gemixte ervaring met een bescheiden productiekwaliteit.
