Is het mogelijk om als extremist te deradicaliseren? Voormalig lid van de Hofstadgroep Jason Walters gooide destijds bij zijn arrestatie een handgranaat naar een politieagent. Hij kreeg vijftien jaar gevangenisstraf. Tijdens zijn jaren in de Terroristen Afdeling van de Penitentiaire Inrichting Vught zwoer hij het islamisme af. In de documentaire The Good Terrorist vertelt Jason openhartig over wat hem ertoe bewoog voor de islam te willen strijden. Ook komen anderen aan het woord: juristen, sociaal werkers, ambtenarij en zijn gevangenisbewaarder.
Walters wordt volledig bij naam genoemd in de documentaire, maar komt niet herkenbaar met zijn gezicht in beeld. Elke keer als we hem van de voorkant zien, is er met digitale effecten een soort visnetpanty over zijn snoetje geanimeerd. Even is dat vreemd, maar gelukkig went het snel genoeg. The Good Terrorist is een film van pratende hoofden, waarbij wel veel andere beelden worden gebruikt om de interviews te ondersteunen. Het is in ieder geval meer dan een verlengd achtergronditem voor een tv-programma. Dat is deze filmmaker wel toevertrouwd.
Regisseur Robert Oey maakte eerder veelbesproken documentaires als Gesneuveld en De Missie, waarin hij interviewsubjecten openhartig en met veel gevoel aan het woord liet. De overige beelden kleuren het verhaal verder in. Zonder zijn eigen vragen te nadrukkelijk in de film te verwerken weet hij ook in The Good Terrorist heel veel uit de geïnterviewden te trekken, persoonlijke inzichten die je niet zomaar krijgt. Opmerkelijk is dat deze documentaire ondersteuning heeft gekregen van de EO, die hiermee een open interesse lijkt te tonen naar extreme uitwassen van een rivaliserende godsdienst.
Het is sowieso maar de vraag wat de Hofstadgroep had kunnen aanrichten. Ze wilden wél, zo bevestigt ook Walters. Hij heeft een keer actief gezocht naar wapens om een aanslag te plegen, maar tevergeefs. Of het prijskaartje was te hoog, of de levertijd te lang. Ja, ze hadden het idee dat alle ongelovigen onrein zijn en de dood verdienen, maar het dan ook nog in daden omzetten is een tweede. Luister voor de gein eens naar een interview met regisseur Chris Morris over het voorwerk voor zijn satire Four Lions over een terroristencel; hij barst van de ware verhalen van falende extremisten. Ook rondom de Hofstadgroep was de heisa misschien groter dan nodig, en dat wordt in deze film uitgebreid aangekaart.
Het zijn vooral de meest persoonlijke verhalen en overdenkingen die deze film interessant maken. Wat vond Jason Walters bijvoorbeeld van zijn moeder, die ook ongelovig is? Is zij dan ook onrein? Je merkt dat hij daar geen heel diep antwoord op heeft. Hij moet erover denken, alsof hij dat nog nooit eerder heeft gedaan, en komt met een open deur. Maar dat moment van aarzeling is prachtig. Even lijken zijn ogen nog iets duidelijker door de CGI-panty heen te schijnen.
Er is een heel duidelijk onderscheid te bemerken onder de experts die aan het woord komen. De toenmalige advocaat van de Hofstadgroep is nog steeds geneigd om deze jongens het voordeel van de twijfel te geven. Ook gevangenisdocenten en de bewakers van Vught kunnen zichzelf verplaatsen in deze groep. Voor de openbaar aanklager en de inlichtingenexpert geldt dat niet. Zij praten vanuit een maatschappelijk oogpunt, en misschien meer nog vanuit hun institutionele blik. Afstandelijk, analytisch, en een beetje uit een ivoren toren. Ze benadrukken, misschien onbewust, het wij-zij-denken dat een harde veroordeling mogelijk maakt. En daar valt wat voor te zeggen, want dat is wat de samenleving van ze verwacht.
Wat The Good Terrorist in elk geval veel doet, is luisteren. In de eerste plaats naar Walters, die met zijn openhartigheid een zeer menselijk beeld geeft van alles wat hem is overkomen: zijn radicalisering, zijn arrestatie en zijn ommekeer. Hij laat je echt binnen. En al lijkt er in de docu vooral te worden gesuggereerd dat de makers denken dat zijn deradicalisatie is gelukt, ook de sceptici komen uitgebreid aan het woord. Een vrouw met een hoofddoek die bij de moskee jongeren probeert te deradicaliseren, heeft er niet veel vertrouwen in dat dit proces ooit helemaal slaagt. Juist iemand die heel erg betrokken is bij deze jongeren. Dat maakt [i]The Good Terrorist[i] vooral een goede gespreksopener, waar een diepgaand filmdebat bij valt te voeren.
