Vorig jaar was het op 11 november precies honderd jaar geleden dat het staakt-het-vuren werd afgeroepen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daarmee kwam een eind aan één van de bloederigste en destructiefste oorlogen ooit. Een oorlog die de loop van die eeuw daarna bepaalde. Een goede aanleiding om dit evenement te herdenken, maar ook om er een nieuwe blik op te werpen. Peter Jackson greep die gelegenheid aan. Hij en zijn team bewerkten oude Britse archiefbeelden van de oorlog door ze te digitaliseren, in te kleuren en van nieuw geluid te voorzien. Daarmee plaatst hij de oorlog in een nieuwe context voor een nieuwe generatie.
They Shall Not Grow Old opent met 2D zwart-witbeelden in een 4:3-beeldverhouding, zoals we die kennen van veel documentaires over de Eerste Wereldoorlog. Soldaten bereiden zich voor op de oorlog. De eerste stem die we horen zegt: "Ik heb alles van mijn jeugd opgeofferd om een job te doen." De film is gevuld met anonieme stemmen, die pas tijdens de aftiteling een naam krijgen. Ze spreken terwijl niet bij naam genoemde gezichten te zien zijn. De anonieme jongemannen waren nauwelijks meer dan schaakstukken voor de overheden die het conflict begonnen en jarenlang voortzetten. Om dat te onderstrepen voegt een andere stem even later toe dat het aan de vooravond net een groot spel leek, zoals het ook voor de leiders van de grote mogendheden leek.
Een andere reden om They Shall Not Grow Old nu te maken was de technologische vooruitgang en huidige mogelijkheden voor het oppoetsen en manipuleren van oud beeldmateriaal. Jackson en zijn team voegden niet alleen stemmen toe aan dat materiaal, maar ook het oorverdovende geluid van de oorlog. Bovendien kleurden ze de beelden in en zetten ze om naar 3D. Net zoals hij dat ooit deed met de Lord of the Rings-trilogie, transformeert Jackson zo oude concepten naar beelden en ideeën die een modern publiek veel directer kan begrijpen en voelen. Hierdoor komt de horror van de Eerste Wereldoorlog weer helemaal opnieuw tot leven.
Het bekende beeld van de oorlog is die van een stroom van modder en rook, een oneindig grijze nachtmerrie. En dat was het ook. Maar wanneer in Jacksons film dat zwart-wit opeens in kleur verandert, het beeld breder wordt en 3D, is alles opeens zo licht en helder. De variaties in uniformen worden zichtbaar, het gras wordt pijnlijk groen en de lucht soms zelf blauw. De soldaten in de loopgraven leefden en stierven niet alleen in een grauw nachtmerrielandschap onder onmenselijke omstandigheden, ze deden dat ook bij klaar daglicht onder een heldere hemel. Een watertekort doordat het bronwater is vervuild door lijken en/of bevolkt door ratten, wordt des te schrijnender als je de zon ziet branden. Een beeld van mannen die een wolk geelgekleurd mosterdgas in rennen is niet zomaar van je af te schudden. En het bloed is rood, oh zo rood. De beelden van door bommen en kogels vermangelde lichamen en vernietigde gezichten zijn opeens weer zo rauw en schokkend als de foto's van het front honderd jaar geleden waren.
De kleuren, de digitale update en het 3D doen de Eerste Wereldoorlog meer tot leven komen dan moderne speelfilms, eerdere documentaires over de oorlog of foto's bij tentoonstellingen of in boeken. Maar ze maken alles tegelijk surrealistisch - ingekleurde beelden blijven ingekleurd en dat zie je nog steeds. Maar juist dat onnatuurlijke effect op deze natuurlijke beelden versterkt de onwerkelijke werkelijkheid van de horror, die nooit vergeten mag worden en in They Shall Not Grow Old weer schrikbarend hedendaags aanvoelt.
