Have a Nice Day
Recensie

Have a Nice Day (2017)

Humoristische misdaadanimatiefilm die sociale problematiek in China scherp blootlegt.

in Recensies
Leestijd: 2 min 44 sec
Regie: Jian Liu | Cast (stemmen): Changlong Zhu (Xiao Zhang), Kai Cao (Lao Zhao), Jian Liu (Fang Yuanjun / Li Er), Siming Yang (Liu shu), Haitao Shi (A De), e.a. | Speelduur: 77 minuten | Jaar: 2017

China lijkt steeds meer een land van tegenstrijdigheden te worden. Het ooit streng communistische land is qua economisch beleid steeds kapitalistischer geworden, maar de totalitaire greep van de staat op het land is daarbij niet verminderd. President Xi Jinping heeft zijn macht dit jaar nog uitgebreid, en blijft mogelijk voor de rest van zijn leven aan het roer staan. Kunst inclusief film blijft flink aan banden gelegd, maar toch is er ook ruimte voor subversieve expressie, zoals die van Ai Weiwei of een Liu Jian en diens Have a Nice Day - hoewel zij in China zelf gecensureerd blijven.

De tegenstellingen tussen economisch vrij kapitalistisch denken en het communistische gedachtegoed komen zeer letterlijk terug in deze misdaadanimatiefilm. Have a Nice Day speelt zich af in een niet bij naam genoemde kleine stad in Zuid-China, waarin vele personages betrokken raken bij de jacht op een tas vol geld. Twee van hen zijn een crimineel koppel, dat droomt van een paradijs elders in China, Shangri-La genaamd, waar ze denken te kunnen geraken door een vriend van hen te beroven van die genoemde tas vol geld.

Ze hebben deze (dag)droom terwijl ze in de lift staan, vlak voordat ze de etage bereiken waarop ze de roofoverval gaan plegen. De droom is gevisualiseerd als een karaoke-video, inclusief liedje en tekst op het scherm zodat iedereen kan meezingen. De video zit vol beelden van communistische propaganda over een paradijs op aarde, terwijl de enige manier voor dat koppel om er te komen zeer kapitalistisch is. Het Shangri-La in de droom is een combinatie van het fictieve paradijs op aarde, zoals gepresenteerd in de Britse roman Lost Horizon van James Hilton, en een daadwerkelijke stad in China in de provincie Yunnan.

De combinatie maakt het een droomwereld maar tegelijk een paradijs in China dat werkelijk te bereiken is, als het koppel maar genoeg geld bij elkaar weet te sprokkelen om de reis ernaartoe te maken. Hun droom is stilistisch gezien een wilde en kleurrijke afwijking van de grijze, bijna stil geanimeerde wereld waarin de personages zich bevinden. Hun gebrek aan economische en sociale mobiliteit wordt gereflecteerd in de manier waarop ze bijna in stilstand geanimeerd zijn.

In deze wereld wordt gedroomd van de communistische idealen die de overheidspropagandamachine uitspuwt, terwijl het leven schijnbaar meer wordt bepaald door een hopeloos en alledaags kapitalisme dat de personages arm laat. Mark Zuckerberg en Donald Trump zijn belangrijkere culturele verwijzingen geworden dan Mao Zedong, de grondlegger van het Chinese communisme, die alleen nog maar een rol speelt als het gezicht op elk van de bankbiljetten in de tas met geld waar iedereen achteraan zit.

Geen wonder dat ze dromen van een harmonieus ideaal dat het communisme ooit beloofde maar nooit leverde: het enige overgebleven symbool staat op het geld dat iedereen elkaar wil afnemen. En geen wonder dat Have a Nice Day, die naast deze boodschap ook vol humor en geweld op een manier die westerse critici vaak aan Tarantino doet denken, eerst niet in China werd uitgebracht en uiteindelijk alleen flink gecensureerd vertoond kon worden. In Nederland is de ongecensureerde versie te zien.