De Chileense filmmaker Sebastián Lelio kun je niet beschuldigen van oppervlakkigheid. Uit zijn (nog bescheiden) oeuvre spreekt een enorme interesse voor twee grote thema's, die hij vaak heel zorgvuldig verkent: familie en identiteit. Ook in Lelio's nieuwste speelfilm, Una Mujer Fantástica, komen die twee thema's weer terug en brengt hij ze op een geweldige manier met elkaar in botsing.
In het middelpunt van de belangstelling staat de zeventwintigjarige Marina Vidal, zangeres en tevens transgender, die een liefdesrelatie is begonnen met de twintig jaar oudere Orlando. Samen betrekken ze een appartementje in het hart van miljoenenstad Santiago. Hoewel de twee tortelduifjes regelmatig hevig worden bekritiseerd door mensen uit hun omgeving, leiden ze een betrekkelijk gelukkig leven.
Maar dat geluk verdwijnt als sneeuw voor de zon wanneer Orlando op een avond van de trap valt en even later in het ziekenhuis komt te overlijden. Zijn familieleden vertrouwen het zaakje niet en schakelen een rechercheteam in om de rol van Marina bij de doodsoorzaak vast te stellen. Alsof die achterdocht niet vervelend genoeg is, geeft Orlando's zoon in niet mis te verstane bewoording te kennen dat Marina niet welkom is op de begrafenis. Ook moet ze zo spoedig mogelijk verdwijnen uit het appartement waarin ze al die tijd samenwoonde met haar geliefde en diens hond.
Dan is voor de kijker inmiddels ook duidelijk dat het dromerige openingsshot (van de Iguaçu-watervallen in Brazilië) voor de personages nooit méér zal zijn dan een verloren droom. Toch blijft gedurende de rest van de film een scherp contrast bestaan tussen droom en werkelijkheid, wat meermaals moet benadrukken hoe eenzaam en wanhopig Marina zich voelt. Een mooi voorbeeld daarvan is de nachtclubscène: helemaal niemand lijkt Marina op te merken, maar in haar eigen fantasie vormt ze (al dansend in goud en glitters) het stralende middelpunt op de dansvloer. Hoop en melancholie gaan hier hand in hand.
Een enkele keer is de verbeelding wat gemakzuchtig, zoals wanneer Marina rechtstreeks in een steeds harder aantrekkende wind loopt en steeds verder vooroverbuigt. Natuurlijk krijgt ze die wind in figuurlijke zin al van voren van zowat alle mensen uit haar omgeving. Toch zijn het juist de kleinere momenten van wrijving en onbegrip die de meeste indruk maken. Frustraties vloeien het gros van de keren voort uit het feit dat anderen Marina niet in een hokje kunnen plaatsen. Ze is geen eenduidig persoon, maar een individu met vele lagen en complexe emoties, iets wat tijdens de saunascènes ook nog eens visueel onderstreept wordt doordat de makers veel surrealistische kleuren in de strijd gooien.
Una Mujer Fantástica is zelf ook niet altijd even goed in een hokje te plaatsen. In de kern betreft het hier een drama, maar tegelijkertijd bezit de film ook het DNA van een thriller en zelfs van een komedie. Bewonderenswaardig is hoe Sebastián Lelio alles tot een coherent geheel smeedt en tegelijkertijd fijngevoelig met het transgenderthema omspringt. Alle artistieke en inhoudelijke keuzes die hij maakt zijn erop gericht om de gevoelens van zijn hoofdpersonage te verkennen, en niet om het onderwerp te banaliseren. Daar slaagt hij met vlag en wimpel in. Geholpen door de fantastische vertolking van de nog onbekende Daniela Vega breekt Lelio op subtiele wijze een lans voor de LHBTI-gemeenschap.
