De fantasie als ontsnapping uit de werkelijkheid en als uitvlucht uit de ellende. Om het leven een stukje draaglijker te maken en de ernst van de realiteit het hoofd te kunnen bieden zijn kinderen meer dan volwassenen in staat om hun vrije geest aan te spreken. Het is een populair thema in de jeugdliteratuur en de films die erop gebaseerd zijn.
Het gebeurt vaak uiterst subtiel. Moderne sprookjes als Alice in Wonderland en The Wizard of Oz kunnen op meerdere niveaus beschouwd worden. Vaak zijn het de volwassenen die de droom verstoren. Een bijzonder geval doet zich voor in de boekverfilming A Monster Calls, waarbij een verwerkingsproces van een gepeste jongen mede door ingeven van zijn terminaal zieke moeder vorm krijgt.
Vrijwel elke nacht wordt de dertienjarige Conor O'Malley badend in het zweet wakker, geplaagd door dezelfde angstwekkende nachtmerrie. In de boze droom ziet hij de kerk tegenover zijn huis in gruzelementen vallen en samen met zijn moeder Lizzie verdwijnen in een groot gat dat in het naastgelegen kerkhof ontstaat. Het lukt de jongen niet zijn moeder van de dood te redden. Het is de haast voelbare vertaling van de momenten waarop Conor niet slaapt, want zijn moeder heeft een agressieve vorm van kanker.
Op school is het al niet veel beter, want Conor is dagelijks het mikpunt van pesterijen door zijn schoolgenoten. De jongen kan nog een beetje wegdromen bij de prachtige potloodtekeningen die hij maakt. Op een nacht, om zeven minuten over twaalf, ziet Conor de reusachtige boom bij het kerkhof tot leven komen en in een naamloos monster veranderen. Het wezen grijpt Conor bij zijn kladden en legt hem een uitdaging voor. Het monster zal drie verhalen vertellen, maar het vierde verhaal zal van Conor zelf moeten komen.
De verfilming van het jeugdboek van Patrick Ness, dat in ons land verscheen onder de titel Zeven Minuten Na Middernacht werd verzorgd door de Spaans-Britse J. A. Bayona, die eerder tekende voor het sfeervolle horrorsprookje The Orphanage en het tsunamidrama The Impossible. Hij maakt de zaken niet mooier dan ze zijn, want de sores van Conor en zijn familie zijn tamelijk uitzichtloos. De verbeelding waarin Conor wegduikt, is dan ook niet bedoeld om de situatie rondom zijn moeder te verzachten.
En alsof dit nog niet voldoende is op een bord van een kind van dertien, is er nog veel meer aan de hand in zijn leven. Met zijn grootmoeder onderhoudt hij een moeizame relatie en het ziet ernaar uit dat hij uitgerekend bij haar moet gaan wonen. Conors vader is een nieuw gezin begonnen ver weg in de Verenigde Staten. De jongen blijft weinig bespaard. De boom die tot leven komt is al net zo angstaanjagend als de harde realiteit waarin Conor zich staande moet zien te houden.
Het gebrek aan verzachting maakt van A Monster Calls in de eerste plaats een drama, met daaroverheen een fantasy-sausje. Visueel houdt Bayona het in het hier en nu sober en ingetogen. De filmmaker pakt uit met schitterende weelderige animaties wanneer het monster, dat vergezeld gaat van de diepe bastonen van Liam Neesons stem, zijn verhalen vertelt. Het zijn parabels met een voor het boommonster historische context. Met de verzoening van zijn situatie groeit ook de band die Conor met het monster voelt. Het tenenkrommende, maar ware cliché dat hij 'het een plekje moet geven' komt hierdoor tot uiting.
Veel lof valt toe te schrijven aan het spel van de jeugdige hoofdrolspeler en het lef dat Ness met zijn bronmateriaal tentoonspreidt. Er is niets moois te bedenken bij het verlies van een ouder, anders dan het vermogen van familieleden om nader tot elkaar te komen en elkaar met troost te voeden. Het leven is onrechtvaardig en Conor uit zijn woede zowel verbaal als fysiek, wanneer hij de huisraad van zijn oma kort en klein slaat. Maar gelukkig kan hij ook bogen op veel liefde en begrip, zelfs als deze geforceerd tot stand komt.
A Monster Calls is ongepolijst en de verbeeldingskracht van een jonge tiener geldt hier niet als verzachtende omstandigheid, maar als onderdeel van het acceptatieproces. Want zelfs bij de meest intense oneerlijkheid zul je je ermee moeten zien te verzoenen.
