Nergens had de Arabische Lente zo'n immense impact als in het Noord-Afrikaanse Egypte. We herinneren ons allemaal nog de beelden van een protesterende menigte op het Tahrirplein in de hoofdstad Caïro. De Arabische Lente kwam ook met de hulp van sociale media onze huiskamers binnen denderen. De rellen in Egypte waren ingegeven door de situatie in Tunesië en leidden in de vroege maanden van 2011 tot het afzetten van president Mubarak die al drie decennia regeerde. De nieuwe president Morsi is lid van de Moslimbroederschap maar wordt uiteindelijk ook door het leger afgezet. De strijd tussen de Broederschap, het leger en de vele demonstranten werd zelden zo fel en confronterend weergegeven als in het razendknap gemaakte Clash, de officiële Egyptische Oscarinzending en de openingsfilm van het Un Certain Regard-programma van het filmfestival in Cannes.
Clash begint met deze korte geschiedenisles, maar zelfs met de nodige achtergrondinformatie regeert de chaos al snel. En daar is het maker Mohamed Diab dan ook precies om te doen geweest. Hij verdeelt zijn aandacht tussen de tegenstellingen van de strijdende groeperingen en de individuele verhalen van de protestanten die twee jaar na het ontsteken van de revolutie nog niet tot rust zijn gekomen. Hierbij is één uitgangspunt leidend geweest: dit hele Egyptische drama is gefilmd vanuit een acht meter lange arrestatiewagen. Diab wijkt hier geen moment vanaf. Alles wat buiten de truck gebeurt, wordt door de spijlen van de tralies en het raampje van de deur gefilmd. De inzittenden lijken zich veilig te wanen, maar schijn bedriegt. Als de wagen door de straten van Caïro rijdt komt deze regelmatig tot stilstand. Zo zorgt Diab ervoor dat er nieuwe arrestanten bij komen, de gemoederen oplopen en zelfs de agressieve houding van het leger de inzittenden bereikt.
Het verhaal trapt af met een journalist en fotograaf van de Associated Press die bij de kladden worden gevat. In de hoop gered te worden door protestanten, beginnen deze juist met stenen te gooien omdat ze denken dat de journalisten van de Moslimbroederschap zijn. Maar eigenlijk is Amerika, waar ze voor werken, net zo goed de vijand. De opstandelingen en persmannen belanden uiteindelijk met elkaar in de gevangeniswagen. Je krijgt nauwelijks tijd om aan deze toevoegingen te wennen, laat staan om de personages uit elkaar te houden. Even verderop wordt de strijd binnenin compleet als ook leden van de Broederschap in de vrachtwagen gegooid worden. Waar de strijdende partijen op straat vaak nog wel een kant op kunnen, balt de Egyptische revolutie zich samen op een oppervlakte van amper twintig vierkante meter. Het gezelschap is divers: bij de vele volwassen mannen voegen zich ook vrouwen en kinderen. De wetenschap dat een dergelijke arrestatiewagen enkele dagen ervoor nog tot tientallen dodelijke slachtoffers heeft geleid komt de sfeer ook niet bepaald ten goede.
Dit Egyptische meesterwerkje is waanzinnig vakkundig in elkaar gezet. Terwijl binnenin al een strijd woedt komt de wagen middenin een immens protest terecht, waarbij je je afvraagt hoe Diab met alle gevoeligheden die onder de getraumatiseerde Egyptische bevolking leven dit van de grond heeft gekregen. Clash had niet het budget van dure computereffecten, dus de opstand is daadwerkelijk fysiek en deels in de studio geënsceneerd. Diab gooit zich in de strijd zonder partij te kiezen. Hij wil duidelijk maken dat in al deze tumult enkel verliezers zijn. Clash is een intense achtbaanrit over een recente gebeurtenis waarvan de effecten nog steeds merkbaar zijn. Een westers publiek krijgt een goed beeld van de complexiteit van een onmogelijke strijd. Tom Hanks was zodanig onder de indruk van de film dat hij de regisseur per brief complimenteerde met zijn inspanningen. Verplichte kost.
