Ben-Hur
Recensie

Ben-Hur (2016)

Zijn de spectaculaire wagenrace en de uitdieping van één personage genoeg om deze nieuwe versie van het oude verhaal te verantwoorden?

in Recensies
Leestijd: 3 min 11 sec
Regie: Timur Bekmambetov | Cast: Jack Huston (Judah Ben-Hur), Toby Kebbell (Messala Severus), Rodrigo Santoro (Jesus), Nazanin Boniadi (Esther) e.a. | Speelduur: 124 minuten | Jaar: 2016

Ben-Hur wordt vaak als historisch epos bestempeld, maar eigenlijk is het meer een door religie geïnspireerde moderne mythe. Van het oorspronkelijke boek Ben-Hur: A Tale of the Christ uit 1880 tot de vele verfilmingen, inclusief de stille versie uit 1925 (destijds de duurste film ooit) en de beroemde versie van William Wyler uit 1959 met Charlton Heston, die elf Oscars won. Bij zo'n mythe, die stiekem draait om de verschijningen van Jezus in de marges, hoort een grootse aanpak waardoor de historische nonsens in vooral het eerste deel van het verhaal te vergeven valt. En dan moet je van goede huize komen, wil je nog iets toe te voegen hebben aan die eerdere films. Komt deze nieuwe Ben-Hur dat? Niet echt, ondanks een poging echt een nieuwe versie van het verhaal te presenteren.

De historische nonsens begint bij dat Ben-Hur door jeugdvriend Messala als onterechte straf voor een vermeende aanslag op een Romeinse gouverneur als slaaf naar de galeien wordt verbannen. De Romeinen hebben zelden slaven ingezet als roeiers op hun galeien. Wil een galei goed dienstdoen als oorlogsschip dan was de best mogelijke manoeuvreerbaarheid essentieel en daarvoor had je driehonderd goed gemotiveerde professionals nodig die als één kunnen bewegen, waarvoor je dus bij uitstek goed betaalde soldaten nam. De zeeslag waar Ben-Hur vervolgens bij betrokken raakt, is ook zéér onwaarschijnlijk voor de tijd waarin het speelt, de Romeinen waren op dat moment de onbetwiste heersers van de Middellandse Zee.

Maar goed, ondanks dat dit gedeelte van het verhaal de basis vormt voor de breuk tussen Ben-Hur en Messala en de drijfveer voor de wraak van Ben-Hur, zou dat soort historische ongein niet heel erg deren als de uitvoering goed en vermakelijk is. Dat is helaas niet helemaal het geval. Grootste probleem van deze versie van Ben-Hur is zonder twijfel de gehaaste vertelstijl, die het hele epos in twee uur propt en daarvoor van punt naar punt naar punt in het verhaal springt zonder bijvoorbeeld de romances tussen Ben-Hur en zijn voormalige slavin Esther of die tussen Messala en Tirzah (Ben-Hurs zus) ook maar enigszins uit te werken.

Daarnaast wordt er heel veel kort door de bocht gereden om nog enige logica te behouden in het verhaal over hoe Ben-Hur en Messala uiteindelijk in de beroemde wagenrace tegenover elkaar belanden. Ondanks dat die race niet kan tippen aan de beroemde race uit de filmversie uit 1959, is die wel spectaculair en goed uitgevoerd, waardoor deze wel wederom het hoogtepunt van de film is geworden. Sommige dingen veranderen niet. De scènes met Jezus zijn ook even lang en vroom als in eerdere versies, waardoor ze juist in deze zo gehaaste film, die verder nauwelijks ergens bij stilstaat, extra gewicht krijgen.

Wel veranderd is de uitwerking van Messala, diens motivatie om Ben-Hur te veroordelen en hun vriendschap. Dit keer zijn ze opgegroeid als broers en wordt Messala Romeins legionair om zichzelf voor de familie van Ben-Hur te kunnen bewijzen als man, en probeert hij juist zoveel mogelijk te voorkomen dat Ben-Hur in de problemen komt in plaats van dat hij berekenend militair carrière maakt over de rug van Ben-Hur. Messala's diepgang maakt de vriendschap en het verraad daarvan sterker en boeiender. Dat is helaas het enige aspect in deze Ben-Hur dat enigszins goed is uitgewerkt, en niet genoeg om er samen met de race een echt goede film van te maken. En aangezien die race het toch nog niet haalt bij die van Wyler, blijft de vraag waarom deze nieuwe Ben-Hur nou eigenlijk gemaakt moest worden. Echt episch wordt het dankzij de gehaastheid nooit, en de christelijke boodschap dat Jezus goed en groots is, wordt te potsierlijk gebracht om anno nu de film om die reden te verantwoorden.