Dukhtar
Recensie

Dukhtar (2014)

Emotioneel en intens drama uit Pakistan over een moeder die wil voorkomen dat haar tienjarige dochter wordt uitgehuwelijkt om een stammenstrijd te beslechten.

in Recensies
Leestijd: 3 min 3 sec
Regie: Afia Nathaniel | Cast: Samiya Mumta (Allah Rakhi), Saleha Aref (Zainab) Asif Khan (Daulat Khan) Abdullah Jaan (Tor Gul), Mohib Mirza (Sohail), e.a. | Speelduur: 93 minuten | Jaar: 2014

De geschiedenis dreigt zich te herhalen in een bergachtige streek in Pakistan. Allah Rakhi was zelf vijftien jaar oud toen ze werd uitgehuwelijkt. Nu ze eenmaal zelf moeder is, lijkt haar dochter hetzelfde lot te treffen. Zainab is zelfs nog maar tien jaar oud. Allah Rakhi heeft haar hele leven moeten omgooien toen ze van Lahore, de tweede stad van Pakistan vlakbij de grens met India, verhuisde naar de bergstreek in het noorden. Er zijn sinds haar huwelijk twee decennia verstreken en Allah Rakhi’s man is verwikkeld in een complexe strijd met een ander stamhoofd. De mannen staan elkaar naar het leven, maar zien een mogelijkheid om vrede te sluiten. De jonge Zainab is hierbij de inzet, de zogenaamde ‘swara’. Het is een lot dat het jonge meisje zwijgzaam aanvaardt, maar ze heeft geen flauw benul wat haar te wachten staat. In een opvallend gewaagde impulsbeslissing besluit Allah Rakhi het lot te keren. Ze neemt haar dochter mee en de vrouwen slaan op de vlucht. De stamhoofden zijn ziedend en sturen hun mannen achter het tweetal aan.

Allah Rakhi had destijds geen keus en er was niemand die haar in bescherming nam, maar twintig jaar later kan zij met het verleden in het reine komen door haar dochter te redden van een gearrangeerd kindhuwelijk. Dukhtar, dat in het Urdu ‘dochter’ betekent, markeert het regiedebuut van Afia Nathaniel en werd na veel tijd en moeite met Noors geld tot stand gebracht. Het is in allerlei opzichten een dappere onderneming, al is het maar omdat het de positie van de vrouw in Pakistan tot onderwerp maakt. De stammen die hier de dienst uitmaken, worden gedomineerd door mannen en zij bepalen wat goed is voor hun volk en hun vrouwen. Nathaniel weet dit goed te treffen, al moet er ook veel uit de context gehaald worden. De aftrap is best verwarrend voor een onwetende westerse kijker, maar desondanks weet Nathaniel de ernst van de situatie waarin moeder en dochter zich bevinden krachtig neer te zetten. Toch zet ze ons op een dwaalspoor omdat het er haast op lijkt dat we daadwerkelijk een huwelijk van een tienjarig kind gaan beleven.

Een groot deel van Dukhtar bestaat uit de vluchtpoging van Allah Rakhi en Zainab. Tijdens deze helse onderneming vinden ze bescherming bij een vrachtwagenchauffeur die zich over de dames ontfermt. Nathaniel geeft hiermee een ambigue boodschap af. Want hebben ze nu echt weer een vent nodig om zich het vege lijf te redden of is de chauffeur enkel een middel om een doel te bereiken? Nathaniel onthoudt ons het antwoord op deze vraag. Maar centraal staat toch de band tussen moeder en dochter, waarbij vooral de jonge actrice Saleha Aref een natuurtalent blijkt. Het spel dat ze laat zien is zo naturel dat het haast lijkt alsof je naar een documentaire zit te kijken. De problematiek die voorbij komt is niet altijd heel gemakkelijk te plaatsen, omdat deze zeer specifiek is voor het noorden van Pakistan. Nathaniel heeft echter geen concessies willen doen om een wereldpubliek aan te spreken en heeft haar eigen (beeld)taal aangehouden. Dit is het eindresultaat ten goede gekomen en geeft een gevoel van grote authenticiteit.

De keerzijde kan de filmmaakster onmogelijk verweten worden. De kleine accenten die Nathaniel legt zijn vaak subtiel en zullen een niet ingelichte kijker grotendeels ontgaan. Maar omdat het zwaartepunt ligt bij de familiebanden en de pogingen van een moeder om een betere toekomst voor haar kind te garanderen, doet dit weinig afbreuk aan de impact van Dukhtar.