The Manchurian Candidate
Recensie

The Manchurian Candidate (2004)

Opvallend vormgegeven film die meer lijkt te zijn dan een standaard thriller, maar uiteindelijk niet afwijkt van gebaande paden.

in Recensies
Leestijd: 3 min 15 sec
Regie: Jonathan Demme | Cast: Denzel Washington (Ben Marco), Meryl Streep (Eleanor Prentiss Shaw), Liev Schreiber (Raymond Shaw), Jon Voight (Senator Thomas Jordan), Bruno Ganz (Delp), e.a.

The Manchurian Candidate is op het eerste gezicht een doodgewone thriller, prikkelt je vervolgens met de mogelijkheid dat hij méér zou kunnen zijn, en blijkt dan alsnog een doodgewone thriller. Deze remake van de klassieker uit 1962 met Frank Sinatra behoudt het gegeven van een sinister brainwash-complot, waarbij een duistere macht (destijds communisten, nu een onvoorstelbaar invloedrijk beleggingsfonds) een stroman in het Witte Huis probeert te planten. Weinig concepten zo cheesy als de op afstand bestuurbare menselijke marionet (zie Telefon en natuurlijk The Naked Gun), maar Jonathan Demme is erin geslaagd om de film toch het bijbehorende gevoel van paranoia te verlenen. Door middel van een bevreemdende, fragmentarische verteltrant, en een soundtrack waarop bijna voortdurend verontrustende nieuwsberichten te horen zijn, schept Demme een sfeer van onheil die stukken effectiever op je gemoed inwerkt dan het toch wat ridicule verhaaltje.

Dat verhaal draait om twee mannen: majoor Ben Marco en zijn ex-sergeant Raymond Shaw, een steenrijke senatorszoon die de Medal of Honor kreeg voor het in zijn eentje verdedigen van hun eenheid, aan het begin van Desert Storm. Shaw is inmiddels onder begeleiding van zijn fanatieke moeder (een indrukwekkende Meryl Streep) bezig aan een onstuitbare opmars naar het vice-presidentschap, terwijl Marco iedere nacht opnieuw wordt geplaagd door dezelfde droom, een afschuwelijke nachtmerrie waarin Shaw allesbehalve een held is. Het griezelige is dat Marco wéét dat Shaw hem heeft gered; hij kan het zich alleen onmogelijk herinneren. Wanneer hij erachter komt dat een andere dienstmakker compleet is gaan flippen als gevolg van precies dezelfde droom, probeert Marco in contact te komen met Shaw, om samen met hem de ware toedracht van de gebeurtenissen in Koeweit te achterhalen. Hij stuit hierbij op tegenstand van Eleanor Prentiss Shaw, die geen enkel obstakel tolereert op het carrièrepad van haar zoon, en van het duistere conglomeraat The Carlyle Group… pardon, ‘Manchurian Global’…

Het bevreemdende aan The Manchurian Candidate is dat hij tegelijkertijd onwerkelijk en realistisch is, een beetje zoals de steeds terugkerende nachtmerrie van Ben Marco. Demme vertelt het verhaal vanuit het perspectief van deze figuur, die wel degelijk een echt complot op het spoor is maar ze tegelijkertijd absoluut niet meer op een rijtje heeft. Het verhaal is duidelijk genoeg maar de afzonderlijke scènes missen een bepaalde samenhang. Een bijfiguur, gespeeld door Bruno Ganz, verschijnt zonder enige introductie in de tweede akte, om later even abrupt weer te verdwijnen. Marco herinnert zich flarden van de vermeende hersenspoel-sessies; mensen en plaatsen die onwerkelijk en gedroomd lijken, maar gewoon blijken te bestaan. Er is een scène waarin Shaw in een staat van hypnose wordt gebracht, en werkelijkheid en trance in elkaar overlopen. Daar tegenover staat het rechttoe rechtaan gebrachte gekonkel achter de schermen van zijn verkiezingscampagne, dat tot een heel ander soort film lijkt te behoren.

De al genoemde soundtrack staat in veel gevallen los van de beelden en vertelt een eigen verhaal. Aan het begin van de film horen we een reporter met onverholen fatalisme verslag doen van de sombere situatie in de wereld, en ook de andere nieuwsberichten die telkens weer onder de beelden worden gezet scheppen een beeld van een wereld vol angst en pessimisme. Hierdoor krijg je even de indruk dat Demme iets probeert te zeggen, en met deze remake van een typisch Koude Oorlog-produkt commentaar wil leveren op hoe de wereld er volgens hem nu voorstaat. Maar zijn boodschap blijft te troebel en te algemeen, en wat overblijft is - ondanks de opvallende stijlmiddelen - een standaard thriller, met bijbehorende ontknoping en epiloog. Jonathan Demme en zijn acteurs zijn te getalenteerd om een onversneden formulefilm af te leveren; toch blijf je aan het eind, wanneer blijkt dat je gewoon naar een eigenzinnig vormgegeven thriller hebt zitten kijken, met een wat leeg gevoel achter.