We mogen zo aan het einde van dit jaar weer in onze handjes klappen, want er worden maar liefst twee Nederlandse korte films uitgebracht: Wereld van Stilstand en Valse Wals. Dit feit is op zichzelf al feestelijk, want het gebeurt namelijk maar zelden dat je in Nederland de kans krijgt om korte films op 35 mm te zien. Op basis van de kwaliteit hoeft u in de zaal straks echter niet tweemaal op te staan voor een ovatie, maar slecht eenmaal, en wel bij de kortste van de twee: Wereld van Stilstand van Elbert van Strien (1964).
Vanaf het eerste beeld in dit als fotofilm geafficheerde werk, dompelt Van Strien de kijker onder in zijn fascinerende zwart-wit wereld. De regisseur heeft slechts 30 minuten nodig om aan de hand van stilstaande beelden een geheel op zichzelf staand verhaal te vertellen, waarvoor hij eerder dit jaar genomineerd werd in de categorie 'beste korte film' op het 25e Nederlands Film Festival.
Wereld van Stilstand is een in thriller-vorm gegoten beeldverhaal van een journalist (Fedja van Huêt) die op Kafkaëske wijze vecht tegen het Systeem. Er wordt een net om hem opgetrokken, dat hem belet uniek te zijn. Om dit allesoverheersende complot ruchtbaar te maken, werkt hij in stilte aan een boek, dat de wereld van a tot z zal gaan verklaren. Steeds verder zakt de journalist weg in het web dat hem omsluit, tot er geen zekerheden meer zijn om zich aan vast te klampen.
De keuze van regisseur Van Strien voor het vertellen van zijn verhaal in stilstaande beelden is meer dan een stilistische keuze. Het treft namelijk de basis van film als medium, dat in zijn algemeenheid kan worden omschreven als het vertellen van een verhaal in bewegende beelden. Wereld van Stilstand wordt daarmee bijna een geheel andere discipline, met eigen regels. De moeilijkheid zit er onder andere in dat er niets aan de aandacht van de kijker ontsnapt, omdat er veel minder beeldinformatie tot je beschikking staat.
De formule van Wereld van Stilstand steunt op drie pilaren: ijzersterke beelden, een fantastische geluidsband en een effectief sturende voice-over. Alledrie zijn dit stilistische aspecten, geen plottechnische. Alhoewel de zoektocht van de journalist naar de waarheid degelijk is opgebouwd, wordt het nergens echt spannend. Daarvoor is het simpelweg een te clichématig plot zonder opzienbarende ontwikkelingen. Toch doet dat nauwelijks iets af aan de impact van de film. De opgebrachte ideeën van onvervulde verlangens, uniciteit van het individu en tegenstellingen tussen beweging en stilstand zijn boeiend genoeg om je bij de les te houden.
Naast een buitengewoon fraai en knap geconstrueerde fotofilm, is Wereld van Stilstand tevens een ode aan de moeder aller fotofilms: La Jetée van de Fransman Chris Marker uit 1962. In deze 28 minuten durende film wordt aan de hand van stilstaande beelden een filosofisch verhaal verteld over herinnering, identiteit en verlangen. De overeenkomsten tussen La Jetée en Wereld van Stilstand zijn niet slechts thematisch treffend. Zo zijn beide tevens zwart-wit films, wordt het verhaal geleid door een voice-over in de derde persoon, en is het enige moment dat de stilstaande beelden wel een sequentie van beweging vormen nagenoeg gelijk.
Stilistisch is Wereld van Stilstand een verademing voor de Nederlandse film. De cinematografie, montage, geluidsband en locatiekeuze zijn eersteklas. Van Strien heeft hiermee dan ook zeker geen experiment afgeleverd, maar een gedurfde, volwaardige korte film van hoog niveau.
