Als Clint Eastwood ergens gepassioneerd voor raakt, kan dat een interessante film opleveren. Zijn passie voor jazz heeft bijvoorbeeld Bird als resultaat gehad, een prachtige ode aan saxofonist Charlie Parker. Toen hij geïnteresseerd raakte in de slag om het Japanse eiland Iwo Jima en alle gebeurtenissen daaromheen, besloot hij na enig onderzoek om twee films te maken over de slag: één vanuit Amerikaans en één vanuit Japans perspectief. De eerste werd Flags of Our Fathers, slechts drie weken in onze bioscopen te zien. De tweede werd Letters From Iwo Jima.
Enkele decennia geleden werden honderden brieven uit de harde grond van Iwo Jima opgegraven. Deze brieven waren afkomstig van Japanse soldaten en officieren die in februari en maart 1945 op het eiland om waren gekomen. Ze gaven de mannen postuum een stem. In de wetenschap dat de kans op overleven erg klein was, werden ze lang geleden naar Iwo Jima gestuurd. Eervol sterven was het beste wat ze konden doen. Een heel andere instelling dan die waarmee hun Amerikaanse vijanden de strijd aangingen.
Generaal Tadamichi Kuribayashi werd naar het eiland uitgezonden om de daar aanwezige troepen te leiden en het eiland, de laatste defensielijn tussen de Amerikanen en het Japanse vasteland zo lang mogelijk te verdedigen. Met zijn sluwe, in Japan ongekende strategieën slaagde hij er met zijn ondervoede, vermoeide leger in om veertig dagen stand te houden tegen de Amerikaanse troepen, die een makkelijke en snelle winst hadden verwacht. Uiteindelijk kostte dit aan beide kanten veel levens: er sneuvelden zevenduizend Amerikanen en maar liefst twintigduizend Japanners voordat de strijd voorbij was.
Eastwood wilde met zijn films een eerbetoon geven aan de gevallenen van beide kanten, maar met zijn eerste poging wilde dat niet echt lukken. Vooral de bevreemdende structuur en de overbodige derde tijdslijn die zich in het heden afspeelde maakten van Flags of Our Fathers een saaie mislukking. Gelukkig herstelt Clint zich enigszins met Letters From Iwo Jima.
Een van de hoofdpersonen, een soldaat die het liefst gewoon bij zijn familie thuis zou willen zitten en helemaal geen zin heeft om zich voor zijn land op te offeren, is weliswaar een karakter dat we al tientallen malen in oorlogsfilms hebben gezien, maar de andere hoofdpersonages bieden iets originelers. Vooral de voor ons westerlingen vreemde Japanse strijdmentaliteit is bij tijd en wijlen fascinerend. Zo wordt een troep soldaten die er niet in is geslaagd een bepaalde heuvel vast te houden door hun kapitein opgedragen zelfmoord te plegen, in plaats van zich terug te trekken en elders kameraden te hulp te schieten. De spanning stijgt als de soldaten één voor één hun handgranaat van de pin ontdoen, tegen zich aan drukken en het moment waarop de eerdergenoemde onwillige soldaat aan de beurt is, steeds dichterbij komt
Een andere officier besluit met enkele granaten op zijn lichaam tussen een aantal lijken te gaan liggen om de Amerikanen te verrassen als zij nietsvermoedend langs of over hem heen zullen lopen, omdat er verder toch geen hoop meer is. Wat moet hij doen, als er niemand komt? Minder geslaagd is het innerlijke conflict van de generaal, dat Eastwood nu juist zo in de man aantrok. Hij zou moeite hebben met de oorlog omdat hij in de Verenigde Staten gestudeerd heeft en daar vrienden heeft, maar dat gegeven wordt niet echt goed uitgewerkt. De conflicten tussen hem en zijn ondergeschikten die niets van zijn tactieken begrijpen en soms zijn orders weigeren uit te voeren (waaronder een verbod op kamikaze) zijn dan wel weer treffend.
Uiteindelijk is Letters From Iwo Jima een mix van unieke scènes en platitudes van het oorlogsgenre, met zowel interessante als oppervlakkige personages. Soms fascinerend, soms slaapverwekkend, maar zeker de moeite waard om eens gezien te hebben. Na Mystic River en Million Dollar Baby leek Eastwood met een ijzersterke reeks bezig te zijn, maar zijn twee nieuwste films maken toch duidelijk dat hij regelmatig goede films maakt, maar slechts eens in de tien jaar écht piekt en een meesterwerk aflevert. Jammer dat hij dat toch niet wat vaker doet, want het is nog maar de vraag of hij de komende tien jaar nog steeds films kan blijven maken.
