Je hoeft geen fan te zijn van de vaderlandse cinema om van de films van Alex van Warmerdam (Abel, De Jurk) te kunnen genieten. En toch zijn de producties van de gelauwerde filmmaker zonder meer Nederlands te noemen, een typering die vaak gepaard gaat met gebrek aan kwaliteit. Het geldt geenszins voor De Laatste Dagen van Emma Blank dat met zijn uitgesproken en tegelijk ingetogen cinematografie een boeiend voorbeeld is van Nederlands vakmanschap.
De Laatste Dagen van Emma Blank is een sitcom, gesitueerd in een groot landhuis, waar een tirannieke Emma Blank met de scepter zwaait. Ze is stervende, en in de aanloop naar de door haar zelf aangekondigde dood terroriseert zij haar personeel. Het verhaal is in de eerste plaats vrij eenduidig, maar biedt in handen van Van Warmerdam voldoende stof voor de lichtkomische ontwikkelingen. Naarmate de film vordert blijkt het plot meer verrassingen te bieden dan het oorspronkelijke gegeven op zich. Zo blijken de onderlinge relaties tussen het personeel niet alleen zakelijk te zijn en doemen er langzaam bloedverwantschappen op die weer verband lijken te houden met Emma Blank zelf.
Deze zich langzaam ontvouwende intrige is een welkom gegeven om de kijker geboeid te houden. Ondanks het feit dat het absurdistische humorgenre aan Van Warmerdam goed besteed zou moeten zijn (zelf aanwezig in de opmerkelijke rol van Theo de hond!) is de film te licht van karakter door afwezigheid van echte humor. Zo kabbelt de film voort en wordt het gebrek aan goede grappen voelbaar. Welkom is dan ook de wending tegen het einde van de film, waarin het geheel aan onderlinge verhoudingen uit de doeken wordt gedaan en met name waarom toch iedereen de verwachte dood en de daarmee gepaarde ontberingen uitgesproken stoïcijns wenst te ondergaan. De machtsverhoudingen in het huishouden worden omgegooid met alle gevolgen van dien. Hier verandert de film ook van sfeer en krijgt zelfs een ietwat grimmiger karakter.
Al laat Van Warmerdam hier en daar een steek vallen, De Laatste Dagen van Emma Blank is een solide film, een bijna schoolvoorbeeld van klassieke cinema. Het camerawerk is robuust en evenwichtig, de montage vaardig genoeg om de film boven de theatrale mise-en-scène te tillen. De zorg die Van Warmerdam besteedt aan art direction is bekend en heeft de regisseur voor zijn eerdere films een Gouden Kalf (Ober) en een Felix (De Noordelingen) opgeleverd. Interessant in dit verband is het feit dat Van Warmerdam het complete landhuis liet bouwen, maar of dat een meerwaarde oplevert is te betwijfelen. Zeker is dat de regisseur zich zichtbaar thuis voelt in het voor hem gecreëerde. De film straalt van visuele kwaliteit.
Alsof het nog niet genoeg zou zijn, alsof hij nog meer greep wilde hebben, schreef Van Warmerdam ook zelf de muziek voor de film, die dan ook naadloos aansluit bij de beelden die hij creëert. Gecombineerd met de uitzonderlijk scherpe en succesvolle casting, met glansrollen voor het grote acteertalent Annet Malherbe en Eva van de Wijdeven, is De Laatste Dagen van Emma Blank een mooi resultaat en een goede oefening in de vaderlandse filmkunst. Het grote doek zonder meer waardig, mag je verwachten dat deze film het in het buitenland zelfs nog beter zou kunnen doen, omdat de absurdistische, droge humor van Van Warmerdam in vertaling mogelijk een nog grotere impact heeft op de kijker. Nederland ontbeert nou eenmaal een rijke traditie van droge en absurde humor.
