Men zegt al jaren dat de western dood is, maar telkens weer steekt het genre de kop op. Twee jaar terug werden we getrakteerd op het exquise The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford, vorig najaar nog op de uitstekende remake van 3:10 to Yuma. Nu volgt Appaloosa, een western die tegelijk traditioneel en modern is. Geen actiethriller zoals 3:10 To Yuma, maar een rustigere film die meer over vriendschap en karakter gaat. Een western in hart en nieren, die zonder al te veel consequenties en met een beetje humor heerlijk voorbijglijdt.
In 2005 begon Ed Harris aan een familietrip te paard en nam Robert B. Parkers Appaloosa met zich mee om te lezen. Het verhaal trok hem zo aan dat hij besloot het boek te verfilmen. Harris schreef samen met Robert Knott een script, produceerde met Knott, en nam zelf de regie en de hoofdrol voor zijn rekening. Hij is Virgil Cole, een rechtschapen wetsdienaar die reist naar stadjes om daar de vrede te bewaren met zijn pistool. Hij wordt daarin al jaren bijgestaan door trouwe vriend Everett Hitch. Ze kennen elkaar zo goed dat als Cole niet uit zijn woorden komt, Hitch meteen weet wat hij wil gaan zeggen.
Cole en Hitch reizen af naar Appaloosa, waar de sheriff is gedood door rancher Bragg, die nu het dorpje terroriseert. Het duo laat hun aanwezigheid flink gelden, zodat een van de ranchhulpjes als getuige naar voren stapt en Bragg veroordeeld kan worden door een rechter. De komst van de aparte dame Allison French en de huurlingbroers Shelton zorgt echter voor moeilijkheden. Hitch kijkt verbaasd op als zijn oudere maat voor het eerst voor een vrouw valt.
Toch is het hun vriendschap die de film voortdrijft en zo genietbaar maakt. Harris en Mortensen hebben goede koppen voor westerns en een fijne chemie. Ze hebben vaak genoeg aan een half woord, omdat hun blikken alles zeggen zonder eigenlijk iets los te laten. Beiden spelen eigenlijk een variatie op het spel van Gary Cooper, het sterke stille type, en beiden zijn met hun eigen stijl geknipt voor hun rollen. Als ze wel iets te zeggen hebben, is dat vaak poëtisch, hoewel zulke uitspraken soms op het randje van het westerncliché balanceren.
Het enige zwakke punt is de rol van Renée Zellweger, die niet helemaal in de film en setting past. Wel benadrukt ze met haar acties juist de band tussen de twee mannen, dus het is vergeeflijk. Jeremy Irons is als vanouds sterk als de verraderlijke schurk en Lance Henriksen komt nog even langs en dat is altijd leuk. Zijn gezicht als een steengroeve lijkt gemaakt voor dit soort rollen en past perfect in het tijdsbeeld. Geef die man zijn eigen western en maak er een goede van. Met veel close-ups graag.
De fantastische personages zijn mooi gekleed en worden op fraaie sets en locaties in beeld gebracht. Vooral de kadrering en belichting zijn af en toe om van te smullen. De spaarzame actie duurt telkens héél kort. Hitch is op een gegeven zelfs verbaasd over hoe snel een shoot-out afgelopen is, waarop Cole verklaart: Yeah, everybody could shoot. Appaloosa is vooral een film van langzame spanningsopbouw tussen mensen in plaats van situaties, en moet het vooral van de figuren hebben en in mindere mate van het verhaal. Het is geen herinterpretatie van het westerngenre en is ondanks het spel met een aantal genre-elementen niet bepaald vernieuwend. Is dat erg? Nee. Deze min of meer ouderwetse western mag dan niet erg belangrijk zijn, dat maakt hem niet minder prettig om naar te kijken.
