Examens zijn altijd naar. Is het niet vanwege de spanning vooraf, dan wel door de deprimerende ruimtes waar de examens eigenlijk altijd gehouden worden. Als het vervolgens ook nog eens om een examen van levensbelang gaat is de spanning helemaal te snijden. Exam maakt zeer sterk gebruik van dit gegeven en creëert hiernaast met minimale middelen een zeer claustrofobische setting. Acht kandidaten, één droombaan, één afgesloten ruimte en één vraag. Veel hoeft er helemaal niet nodig te zijn voor een spannende psychologische thriller.
Exam speelt zich af in de nabije toekomst. De kredietcrisis is blijkbaar nog in volle gang, want acht mensen zijn bereid werkelijk alles te doen voor een goede baan. Wat voor baan dit is? Niet alleen krijgt de kijker dit niet te weten, de kandidaten zelf hebben ook slechts vermoedens. Wel hebben ze het al geschopt tot de laatste sollicitatieronde. In deze ronde worden ze 80 minuten opgesloten in een afgesloten kamer met een bewaker. In deze tijd moeten ze het antwoord op één vraag zien te vinden. Makkelijk wordt het ze echter niet gemaakt, want ook de vraag is nog onbekend.
Om veel meer vrij te geven over het verhaal zou zonde zijn, want de kracht van Exam zit vooral in het gebrek aan informatie. Dit betaalt zich vooral uit in de eerste helft van de film, waar de spanning zeer snel en constant stijgt. Later wordt dit gebrek aan informatie echter steeds meer een mankement, omdat de kandidaten meer en meer lopende clichés zonder diepgang blijken te zijn. Iedereen vervuld perfect zijn of haar rol in dit bizarre experiment in groepsdynamiek, van de narcistische blanke leidersfiguur tot de psychologe die elke situatie aanpakt door uit haar handboek psychologie te citeren.
Maar ondanks dat blijft Exam toch een spannende zit van begin tot eind, en dat is een knappe prestatie van debuterend regisseur Stuart Hazeldine. Hazeldine bereikt dit door de mooie opbouw van het krachtige en simpele uitgangspunt, maar ook door uiterst inventief gebruik te maken van de op het eerste gezicht zeer kale ruimte. Ook verstandig is zijn keuze om de gore tot het minimum te beperken. Dit zou niet alleen de geloofwaardigheid teniet doen, maar ook de zo spannende druk deels van de ketel halen.
Exam heeft hier en daar wel iets weg van films als Cube (1997) en Saw (2004), ook psychologische thrillers waar verschillende mensen gezamenlijk in een afgesloten ruimte een puzzel moesten oplossen. Dat Exam in tegenstelling tot deze films het tand des tijds niet zal doorstaan ligt vooral aan het stompzinnige en flauwe slotakkoord. Goede psychologische puzzelfilms dwingen vooral respect af bij de tweede kijkbeurt, maar Exam zal niemand een tweede keer verrassen. Puzzelen is leuk, maar niet alleen om het puzzelen. Het resultaat moet ook bevredigend zijn, en daar slaagt Exam helaas niet in.
