De wijsheid dat je echt goede films vaak al kunt herkennen aan de openingsscène, wordt nog maar eens bewezen in het meesterlijke Incendies. De film begint in de woestijn van een onbekend land, waar de camera tergend langzaam inzoomt op een kale ruimte waar een groep jonge kinderen wordt kaalgeschoren. Met de muziek van Radioheads You and Whose Army op de geluidsband is het een buitengewoon intens begin van deze Canadese film en hoewel direct duidelijk is dat we hier met een sleutelscène uit de film te maken hebben, blijft de exacte betekenis tot het einde toe onduidelijk.
Incendies, terecht genomineerd voor een Oscar voor beste niet-Engelstalige film, is gebaseerd op een toneelstuk van Wajdi Mouawad, dat afgelopen jaar onder de naam Branden ook in Nederland is opgevoerd. Het stuk is bewerkt door de Canadese regisseur Denis Villeneuve die erin geslaagd is het dialoogrijke werk om te vormen tot echte cinema, waarin het juist de krachtige beelden zijn die de meeste indruk achterlaten.
De film begint met de dood van Nawal Marwan in Montreal. Nawal laat de tweeling Simon en Jeanne achter, die ontdekken dat hun moeder veel voor hen verborgen heeft gehouden. Als het testament van hun moeder namelijk ter sprake komt, krijgen Simon en Jeanne te horen dat ze twee enveloppen moeten bezorgen. Eén bij hun dood gewaande vader en één bij hun broer, van wiens bestaan ze niet op de hoogte waren. Wat volgt is een zoektocht naar deze verloren gewaande familieleden, een zoektocht die wordt afgewisseld met het onwaarschijnlijke levensverhaal van Nawal Marwan.
Het is heel zeldzaam dat er een film uitkomt waarin alle individuele componenten lijken te kloppen en het geheel ook nog eens meer wordt dan de som der delen. Incendies is zon film. Vanaf de eerder beschreven opening grijpt de film je vast om pas 130 minuten later weer los te laten. Dit heeft alles te maken met de kalme, trefzekere regie van Denis Villeneuve. Hij weet precies wat hij met deze film wil, en vertrouwt volledig op het sterke narratief dat de film blijft voortstuwen. Ook actrice Lubna Azabal (Paradise Now, Body of Lies) in de rol van Nawal verdient daarbij een groot compliment, omdat zij perfect weet uit te beelden hoe zwaar het leven van Nawal is geweest en daarmee voor het emotionele hart van de film zorgt.
Hoewel Incendies zich voor een belangrijk deel afspeelt in een niet nader genoemde brandhaard in het Midden-Oosten (die overigens veel weg heeft van Libanon), is de film niet expliciet politiek te noemen. De oorlog op de achtergrond geeft het verhaal een extra dimensie, en door het ontbreken van een plaatsaanduiding ook iets universeels, maar de film houdt zich met name bezig met themas als lotsbestemming en de wijze waarop je afkomst voor een groot deel bepaalt wie je zelf bent. Deze themas komen in de film aan bod in de vorm van een spannende thriller, waardoor Incendies niet alleen een belangrijke film is die tot nadenken stemt, maar ook altijd blijft boeien.
Villeneuve nodigt de kijker uit mee te puzzelen naar de ontknoping van de zoektocht van Simon en Jeanne, maar je moet van goeden huize komen wil je zien welke richting het verhaal opgaat. Pas in het laatste kwartier geeft de film dan eindelijk antwoord op de vraag wat er met de familieleden van Simon en Jeanne is gebeurd in een scène die tot de meest schokkende filmmomenten van de afgelopen tijd behoort. Villeneuve bouwt zorgvuldig naar de ontknoping toe, wetende dat wat daar gebeurt als een daverende verrassing gaat komen en dus heel nauwkeurig gebracht moet worden. Het is bijna onvoorstelbaar hoe groot de impact van dit moment is, niet alleen op de personages in de film maar zeker ook op het publiek. De climax is zo toepasselijk voor de 120 minuten die eraan vooraf gingen dat bij mij een mengeling van verbazing, bewondering en ontroering overheerste. Als een film dat weet te bewerkstelligen en daarnaast ook op talloze andere elementen de perfectie weet te benaderen, weet je dat we te maken hebben met een unieke film die het predicaat meesterwerk dubbel en dwars verdient.
Lees ook het interview met de regisseur en hoofdrolspeelster.
