Reinout Oerlemans is een selfmade man pur sang. Met lef en bluf bereikte hij veel door een stap verder te gaan dan de concurrentie. Daardoor is hij een soort pionier in medialand en met je kop zo boven het maaiveld kan je in Nederland meestal niet meteen rekenen op een hoop lof en bovendien moet je dan zelf de klappen opvangen. Oerlemans weet dat als geen ander en waarschijnlijk sprak het waargebeurde verhaal van de mannen die via Nova Zembla een handelsroute naar Azië probeerden te realiseren hem daarom wel zo aan. Zo'n episch verhaal verfilmen als producent was voor hem echter nog niet genoeg, hij wilde het zelf ook regisseren en veel belangrijker: hij wilde geschiedenis schrijven. En dus besloot hij opnieuw lef te tonen en van Nova Zembla de eerste Nederlandse 3D-film te maken.
Aan het eind van de zestiende eeuw wordt er gezocht naar een doortocht naar de rijke handelsgebieden in het oosten. Vanwege de belemmeringen op de zuidelijke route besluit men de noordelijke route te gaan proberen via de Russische eilandengroep Nova Zembla. Ontdekkingsreiziger Willem Barentsz start in 1596 een missie met aan boord onder anderen schrijver Gerrit de Veer. Hij is als enige aan boord geen zeeman, maar mag mee om het verhaal op te kunnen schrijven en de mannen beroemd te kunnen maken. Bovendien kan hij zo aan dominee Petrus Plancius zijn liefde voor diens wonderschone dochter Catharina bewijzen. De tocht is zwaar en lijkt zelfs het einde voor de mannen te worden als hun schip bij Nova Zembla vastloopt in het ijs. Een barre overwintering en overlevingsstrijd volgen.
Met een budget van rond de zesenhalf miljoen euro is Nova Zembla een van de duurste Nederlandse filmproducties en dus een grote investering. Om de kansen op een internationale verkoop van de film wat te vergroten vroeg Oerlemans het beeldschone topmodel Doutzen Kroes haar acteerdebuut te maken. Ze stemde in en dat doet ze heel verdienstelijk. Haar spel valt niet weg tegen dat van haar getalenteerde collega-acteurs waaronder Robert de Hoog en Derek de Lint, die stuk voor stuk waardige rollen neerzetten. Ook topvechter Semmy Schilt acteert naar behoren in een prima bijrol. Des te teleurstellender is het daardoor dat Kroes' Friese accent consequent hoorbaar is. Een taalcoach was niet overbodig geweest. Als de altijd sterk spelende Belg Jan Decleir nagenoeg accentloos speelt moet de Friese Kroes dat toch ook kunnen zou je denken. Maar dat is uiteraard het verschil tussen een acteerdebuut en jarenlange ervaring.
Het door Hugo Heinen geschreven scenario is een verkorte en versimpelde versie van het complexe historische verhaal, zoals gebruikelijk bij verfilmingen. Er werd gekozen voor hedendaags Nederlands taalgebruik. Eén van de redenen is waarschijnlijk dat Nova Zembla een familiefilm moet zijn, zo benadrukte Oerlemans zelf ook nog even. Deze genrekeuze verklaart ook enigszins dat het merendeel van het geweld in de film niet expliciet getoond wordt, al is een meer praktische reden het relatief beperkte budget voor een epos als dit. Toch voelt de film over de hele linie groots genoeg aan om te vermaken en het verhaal geloofwaardig te houden. De cinematografie is, ondanks de beperkingen van een 3D-camera, indrukwekkend, evenals het productiedesign. Zo werd op locatie in IJsland in de bittere kou onder andere Het Behouden Huys nagebouwd.
Waar Nova Zembla echter grove steken laat vallen is bij de vertelling van het verhaal. Dit heeft onder andere te maken met de montage die nogal rommelig is. Meermaals wordt de 180-gradenregel (wat inhoudt dat de objecten na een shotwissel niet in tegengestelde positie in beeld worden gebracht) hinderlijk en onnodig overtreden. Veel meer echter ligt het probleem bij het scenario. Het bestaande verhaal wordt veel te fragmentarisch verteld en daarbij wordt regelmatig op volslagen onlogische momenten een sprong in de tijd gemaakt. Net als er iets heftigs is gebeurd en je als kijker wilt weten "Hoe nu verder?" of "Hoe reageert de groep hierop?", wordt het verhaal enkele dagen of weken later pas weer opgepakt. Zo wordt het nooit echt meeslepend en krijg je nooit echt te doen met de halfbevroren mannen.
Op dit punt gaat de pionier Oerlemans ten onder aan zijn eigen avontuurlijkheid door zoveel hooi op zijn vork te nemen. Hij liet zelf als initiator, producent en regisseur van de film de kans op een ook inhoudelijk kwalitatieve film liggen door akkoord te gaan met dit scenario. Dat is jammer, want ondanks het relatief beperkte budget voor een epos als dit weet Oerlemans op veel punten te overtuigen en een vermakelijk en degelijk familie-epos neer te zetten. En voor het eerst in de Nederlandse filmgeschiedenis is dat allemaal in 3D.
