Skoonheid
Recensie

Skoonheid (2011)

Een knappe, dappere karakterstudie van een man die compleet met zichzelf en zijn gevoelens in de knoop ligt en hierbij naar rigoureuze middelen grijpt.

in Recensies
Leestijd: 2 min 52 sec
Regie: Oliver Hermanus | Cast: Deon Lotz (François), Charlie Keegan (Christian), Roeline Daneel (Anika), Sue Diepeveen (Marika), e.a. | Speelduur: 98 minuten | Jaar: 2011

Schoonheid is een merkwaardig fenomeen. Het is vergankelijk, compleet ongrijpbaar en wordt haast door iedereen anders ingevuld. Toch heeft schoonheid een onweerstaanbare aantrekkingskracht en kan ze je compleet in haar greep hebben. De slimme reclamejongens zien de zucht naar die veelal onbereikbare schoonheid niet voor niets als het ultieme middel om een product aan het publiek te slijten. De fysieke schoonheid is vaak universeler dan de innerlijke schoonheid, die vaak nauw samenhangt met ware liefde. Zelfstandig ondernemer François van Heerden wordt met schoonheid in al haar facetten in zijn gezicht geslagen op een bruiloft, wanneer hij zijn jonge vitale neef Christian weer ziet.

François leidt een onmogelijk dubbelleven. Zijn huwelijk is uitzichtloos en verstikkend. Met zijn racistische vrienden spreekt hij zijn afkeer uit over homoseksualiteit, om vervolgens met diezelfde mannen orgies op hotelkamers te houden. Het is ondenkbaar dat de man van middelbare leeftijd ooit zijn ware gevoelens zou kunnen omarmen. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. François verzint smoezen om maar zo vaak mogelijk bij zijn knappe neef in de buurt te zijn. Bewondering maakt plaats voor obsessie. De familieman uit het Zuid-Afrikaanse Bloemfontein is een tikkende tijdbom die zijn verlangens niet weet waar te maken. Als het niet goedschiks gebeurt, dan maar kwaadschiks.

Skoonheid is het tweede regieproject van de Zuid-Afrikaan Oliver Hermanus en de eerste (grotendeels) Afrikaans gesproken film die de eer had om op het filmfestival van Cannes vertoond te worden. Het was bovendien de Zuid-Afrikaanse Oscarinzending. Het is een minutieuze karakterstudie van een man die compleet gevangen zit in zijn eigen cirkeltje en de verwachtingen die zijn milieu hem heeft opgelegd. François spreekt niet over zijn gevoelens, maar zijn vertolker Deon Lotz en regisseur Hermanus zijn er desondanks in geslaagd de ontdekkingstocht (of eigenlijk lijdensweg) invoelbaar te maken. Zoals François zijn er miljoenen mannen die weglopen voor hun emoties en dan maar wanhopig hun primaire driften bevredigen.

Het gevaar sluipt er al snel in dat een introvert personage vervreemding en afstand bij de kijker oproept. Het is dan ook een opmerkelijke prestatie dat er juist een grote mate van betrokkenheid wordt opgeroepen. En dat bij een niet al te sympathieke hoofdpersoon, die zich bovendien niet gemakkelijk in zijn hart laat kijken. Menigeen zou al snel zijn afgehaakt, maar er gaat een onaanwijsbare fascinatie uit van de eenzame zelfexploratie en zelfkastijding van François. Hermanus voorziet het verhaal op de juiste momenten van voldoende concrete gebeurtenissen om de aandacht vast te kunnen houden. Als François bijvoorbeeld ‘voor zijn werk’ afreist naar Kaapstad om zijn neef te kunnen bespieden. De frustratie bereikt een kook- en dieptepunt als François het ruwe nachtleven opzoekt.

Hermanus laat een onbelichte kant van Zuid-Afrika zien, dat na de afschaffing van apartheid nog steeds te kampen heeft met discriminatie, taboes en vooral schijnheiligheid. De onderhuidse spanning is de belangrijkste drijfveer van dit knap geconstrueerde drama, dat uitloopt op een onvermijdelijke climax. Ongeacht persoonlijke voorkeuren gaat er een grote mate van herkenning uit van de begeerte die François voelt. Als hij zijn zin niet zal krijgen dreigt het gevaar dat hij alles kapot zal maken. Skoonheid is een dapper ingehouden drama over een verloren ziel waar al net zo moeilijk vat op is te krijgen als het begrip waar de film zijn titel aan ontleent.