Wanneer je een dezer dagen iemand vertelt over je bioscoopervaring met het Scandinavische arthousedrama waarin een docente van in de veertig het aanlegt met een leerling, zul je specifiek moeten zijn. Want zowel de vorige week verschenen Noorse film An Affair als de Finse productie The Violin Player van deze week gebruiken dit eenvoudige gegeven als springplank. Maar waar eerstgenoemde die plank nogal missloeg, weet de tweede er indruk mee te maken. Simpelweg door de affaire netjes in het leven van de hoofdpersoon te laten passen en dat leven er flink door te laten ontregelen. De centrale verhouding staat niet volledig op zichzelf, maar is vervlochten met allerlei andere zaken, die zowel de voedingsbodem als complicerende factoren blijken te zijn.
In tegenstelling tot zijn Noorse tegenhanger maakt The Violin Player volkomen duidelijk waarom de vijfenveertigjarige Karin een verhouding begint met haar leerling: een diepe existentiële crisis. In de openingsscène is ze nog een sterviolist (zo een die bij een uitvoering als laatste opkomt en het grootste applaus oogst), maar één aanrijding later is dat bestaan voorbij. Ieder ander zou van geluk spreken over de weinige fysieke schade die het ongeluk heeft nagelaten, maar Karin zit diep in de put omdat ze door het verlies van haar fijne motoriek niet langer in staat is viool te spelen. Einde carrière dus. Vroeg in de film roept ze nog wanhopig: "Ik ben artiest, ik word geen docent!" Maar in de volgende scène zien we dat ze toch gewoon in dat vangnet is beland.
Dat Karin nogal moeite heeft afscheid te nemen van haar oude leven wordt het mooist geïllustreerd in een scène waarin ze haar Stradivariusviool moet afstaan. Het instrument waar ze jaren van (en mee) heeft geleefd, verdwijnt in haar bijzijn in een vioolkoffer alsof het een overleden ouder is die in een doodskist wordt gelegd. Ze vraagt zelfs of ze er nog een laatste keer naar mag kijken, zoals je ook bij een uitvaart zou doen. Eerder zagen we hoe ze een leerling met deze viool liet spelen. Dat was tegen alle regels (het ding is voor miljoenen verzekerd) en zou ze waarschijnlijk nooit hebben toegestaan als ze haar muzikale vaardigheden nog zou hebben gehad. Net zomin als ze onder normale omstandigheden geen verhouding zou zijn aangegaan met deze achttien jaar jongere student.
Maar dat is uiteindelijk wel wat gebeurt. Na elkaar eerst enige tijd te hebben afgetast, kust een aangeschoten Karin hem op onhandige wijze en poogt de volgende dag net zo onhandig hun verboden liefde in de kiem te smoren. Maar de zevenentwintigjarige Antti blijkt wederzijdse gevoelens te hebben en dus zit het tweetal binnen de kortste keren in een affaire met allerlei valkuilen. Zo heeft hij een vaste relatie met een medestudente en heeft zij een man en een kind. Karin heeft altijd een goede balans kunnen vinden tussen haar privéleven en haar carrière, dus is het niet ondenkbaar dat ze meent deze affaire er ook wel bij te kunnen hebben. De situatie wordt echter gecompliceerd wanneer zij Antti als solist voordraagt bij een bevriende dirigent met wie ze in het verleden wat heeft gescharreld.
Vanaf dat punt begint The Violin Player zich nogal op Whiplash-achtig territorium te begeven. Antti mag dan muzikaal getalenteerd genoeg zijn om mogelijk in Karins voetsporen te treden, maar dat maakt hem nog niet psychologisch opgewassen tegen de veeleisende dirigent die hij moet zien te behagen. Wat hem uiteraard niet helpt, is dat Karin regelmatig als een moeder aan de zijlijn staat toe te kijken. Wat hij gelukkig niet weet, is dat zij plannen heeft voor een doorstart als dirigent en het lerarenbestaan slechts als een tussenstation hoopt te benutten. De vraag dringt zich op of ze hem ook zo ziet. Dat zij Antti voordroeg lijkt aanvankelijk een vorm van nepotisme, puur bedoeld om haar minnaar een carrièreduw in de rug te geven. Maar het volledige plaatje overziend wordt het steeds onduidelijker wie nou eigenlijk wiens kruiwagen is. Vooral wanneer de liefde steeds meer moet wijken voor de muziek.
Ondanks de complexe verhoudingen blijft The Violin Player altijd aangenaam overzichtelijk. Personages maken niet altijd de meest weldoordachte keuzes, maar het is altijd helder waarom ze deze maken. En wat Karin als personage onderscheidt van het hoofdpersonage uit An Affair is dat ze zich door de verhouding niet gelijk als een verliefde puber gaan gedragen, maar zaken nog steeds als een volwassen vrouw blijft aanpakken. The Violin Player is geen groots meesterwerk, maar gewoon een bijzonder vaardig gemaakte film: strak geschreven, elegant gefilmd en subtiel gespeeld. Soms hoeft het echt niet zo moeilijk te zijn. Of misschien is dat wel juist de kunst waar de dirigent steeds naar op zoek is: precies de juiste snaar raken, maar wel op een manier waarop het moeiteloos lijkt.
