Oliver Sacks' 'De man die zijn vrouw voor een hoed hield' siert menige boekenkast. De hoofdrol van Robin Williams in Awakenings - een verfilming van een ander boek van Sacks - is op deze neuroloog gebaseerd. Dr. Oliver Sacks overleed in 2015. Hij was een buitengewoon observator, een begenadigd verhalenverteller, een rebel en een vriendelijke knuffelbeer. Maar wist je ook dat hij een obsessieve bodybuilder was? Een motorfanaat? En decennialang in de kast zat? Dit en meer valt nu op te steken uit de filmdocumentaire Oliver Sacks: His Own Life.
In februari 2015 maakte Sacks aan de wereld kenbaar dat hij niet lang meer zou hebben. Terminale kanker; hij had uiteindelijk nog een half jaar te leven. Hoewel de film pas klaar was in 2019 zitten er toch nog wat gefilmde beelden in van die laatste maanden waarin Sacks onverstoorbaar te werk ging om zijn zaakjes op orde te maken. Maar vooral krijgen we foto's en filmbeelden te zien, begeleid door interviewfragmenten met vrienden, familie en collega's. En langzaam wordt een beeld ontvouwen van een immens boeiend, maar eveneens zeer ingewikkeld figuur.
We leren hoe Sacks voor het eerst geïnteresseerd raakte in het menselijk brein en de wetenschap in het geheel, toen zijn broer een geestesziekte ontwikkelde. En we komen te weten dat een nog jonge Oliver liet blijken dat hij op mannen viel en dat zijn moeder daar niet mee om kon gaan. Hij vluchtte naar Amerika voor zijn studie en kwam op een zelfdestructief pad terecht. Maar uiteindelijk kwam er ook succes en wereldfaam. Oliver Sacks: His Own Life heeft veel te vertellen, en oogt toch opmerkelijk rustig voor een film die honderdelf minuten voorbij laat vliegen.
Interessant is dat deze documentaire het gebrek aan bewegend beeld van sommige periodes in het leven van Sacks op een vrij filmische manier weet op te lossen. Nooit wordt het een veredelde diavoorstelling. De foto's krijgen een zoom of een camerabeweging mee, of beide. Op een of andere manier heeft regisseur Ric Burns het samen met zijn montageploeg voor elkaar gekregen om elk visueel foefje een functie te geven, en ze vooral ook niet te hard te laten opvallen voor het ongetrainde oog. Het vloeit, zodat de boel een organisch geheel wordt.
Het grootste deel van de tijd krijgen we echter verhalen te horen van mensen die Sacks gekend hebben, en zeker ook zijn frustraties. De neuroloog haalde vooral genoegen uit het langdurig observeren van zijn patiënten, die hij allemaal als mensen behandelde, in een tijd waarin die methode minder in de gratie was. Hij gedroeg zich als een negentiende-eeuwse wetenschapper in de twintigste eeuw, en daardoor duurde het lang voordat zijn eigen beroepsgroep hem serieus nam. Zeker toen zijn casusbeschrijvingen op literair vlak een succes bleken.
Sacks schreef een autobiografie, maar daarin raakte hij nog niet aan sommige zaken die wel in deze filmdocumentaire breed worden uitgemeten. Het is een bijzonder eerbetoon geworden van een gecompliceerd mens. Niet zonder kritische noten, maar het lijkt erop dat Sacks dat zelf ook zo gewild zou hebben. Uiteindelijk is deze verhalenverteller dus zelf een verhaal geworden, en nog erg prettig verteld ook.
