Het is alweer bijna een decennium geleden dat het Downton Abbey-estate voor het eerst zijn deuren voor ons opende. Sindsdien bewonen de adellijke Crawleys het 'upstairs' van het gigantische landhuis en de tal- en kleurrijke bedienden het 'downstairs'. Downton Abbey is niet het eerste televisiedrama over deze Britse tegenstelling en zal ook niet de laatste zijn, maar de succesvolste is het zeker. Met een hele rits Emmy's, een handvol Golden Globes en tientallen miljoenen kijkers wereldwijd zijn zelfs in het huidige, overactieve streamlandschap weinig series die het beter doen. Nu de seriekoek na zes seizoenen toch echt op is, wordt de trouwe kijker - en dat zijn er nog steeds heel, heel veel - getrakteerd op een afsluitende speelfilm. Twee bonusuren doorbrengen met de vinnige douairière Violet Crawley, de innemende butler Mister Hughes en de ietwat simpele, maar o zo eerlijke keukenmeid Daisy, is hoe dan ook een traktatie. Toch?
De film opent met dezelfde stoomtrein als de televisieserie negen jaar geleden deed. Een visueel cirkeltje dat te waarderen valt. Toen bracht de puffende locomotief graaf Robert Crawleys nieuwe, met stok lopende en ietwat mysterieuze John Bates; nu brengt datzelfde stalen ros de brief van Buckingham Palace, waarin koning George en koningin Mary hun bezoek aan Downton Abbey aankondigen. Downton Abbeys reactie, zowel downstairs als upstairs, valt samen te vatten met: help, de koning komt. Deze deurrammer kan voldoende intrige introduceren, schandaal blootleggen en relaties doen wankelen voor een pittige aflevering van onze favoriete serie.
Helaas gebeurt dit niet. De grootste uitdaging die het bezoek van het koningspaar biedt, is dat de meereizende bedienden van Buckingham Palace onze geliefde lijfknechten, lakeien, dienstbodes en koks van Downton Abbey al dan niet succesvol proberen te vervangen tijdens het koninklijk bezoek. Deze softe verhaallijn is ook nog eens uitgewerkt als een matige aflevering van Baantjer.
Dat deze verhaallijn vooral downstairs treft, is zeker des Downton Abbeys. Want hoewel we ons graag zouden willen identificeren met de graaf, de gravin, of een van de succesvolle, maar gekrenkte knappe dochters van het huis, zijn het al zes seizoenen lang toch vooral de perikelen in het onderhuis waar we ons moeiteloos in herkennen. Eens het voetvolk, altijd het voetvolk, zeg maar (behalve als je de aangetrouwde chauffeur Tom Branson bent natuurlijk). En de intrige in het landhuis heeft zich door de seizoenen heen continu langs de schaal van gravitasdrama tot kitscherige soap bewogen; ook dat is niets nieuws en niks om je voor te schamen. Maar het gekonkel in deze speelfilm lijkt zich nergens op die schaal te bevinden. Ook de snel weggemoffelde aanslag op koning George en de nooit echt mysterieuze erfeniszaak leveren werkelijk nul dramatische spanning.
Toch zijn alle miljoenen fans, onder wie zeshonderdduizend tv-kijkende Nederlanders, waarschijnlijk blij dat ze twee extra uren Downton Abbey-vermaak hebben gekregen. Men kan weer twee uur verdrinken in betere tijden met mooiere kleren en een helderder afgebakende moraal. En de personages openbaren zich zoals gehoopt. De karaktertrekken zijn misschien iets vereenvoudigd voor de paar mensen die nog nooit een aflevering hebben gekeken, waardoor de acteurs soms iets weg krijgen van een aap die een kunstje doet, maar dat is allemaal niet erg. De film raakt de herkenbaarheidsfactor tien van de tien keer. En net als bij Sex and the city is het ook weer niet té aanstootgevend dat de film niet meer dan een toetje na een copieuze maaltijd is.
Maar toch, is het te veel gevraagd om de kijker iets serieuzer te nemen, ze niet als junkies te beschouwen die een snelle Downton Abbey-fix nodig hebben? Had het productiehuis niet een beetje van de enorme Downton Abbey-opbrengsten kunnen reserveren voor een echte filmregisseur en -scenarist? Het antwoord op deze vragen is hoogstwaarschijnlijk: ja. Dus op het moment dat Lady Mary Crawley zich aan het einde van deze film afvraagt of Downton Abbey wel voort kan blijven bestaan in de moderne tijd, moeten we eigenlijk allemaal hardop en met pijn in ons hart zeggen: nee.
