Wie de politiek de laatste tijd volgt krijgt snel het idee dat probleemwijken een nieuw fenomeen zijn. In Amerikaanse films is het al veel langer een gegeven dat mensen uit bepaalde buurten een grote kans hebben om in de criminele wereld te belanden en/of drugsverslaafd te worden. Er zijn wijken die haast niet te ontvluchten zijn en garant staan voor een arm en ongelukkig leven. Een voorbeeld is Astoria, Queens, de buurt waar regisseur Dito Montiel opgroeide. Hij was echter een uitzondering, iemand die wél wegkwam, al ging het niet zonder kleerscheuren. A Guide to Recognizing Your Saints is de verfilming van het boek dat hij over zijn jeugd schreef.
Het is een verhaal dat we vaker hebben gezien: de arme jongen met bezorgde ouders, die moet kiezen tussen goede en slechte vrienden, tussen de makkelijke weg en vechten voor een toekomst. Autobiografen nemen maar al te vaak aan dat hun eigen verhaal uniek en onvergelijkbaar is, en omdat het echt is, authentieker. Dito Montiel beseft maar al te goed dat zijn verhaal bekend is en dat velen hem zijn voorgegaan. Hij reageert daarop door voor een zelfbewuste aanpak te kiezen. Wij ontmoeten eerst de volwassen Dito bij een boeklezing, die ons direct vertelt wie er dood zullen gaan en hoe het zal aflopen. Volwassen Dito is zowel verteller als personage. Als hij wordt gebeld omdat het slecht gaat met zijn vader, gaat hij na vijftien jaar zonder contact eindelijk terug naar zijn oude buurt.
Zo wisselen het heden en flashbacks elkaar af. We zien hoe een jonge Dito optrekt met zijn vrienden onder wie de gewelddadige Antonio. We zien hoe hij bevriend raakt met een nieuwe jongen uit Schotland, een jongen die hem laat zien dat de wereld groter is dan Astoria alleen. En we zien hoe rassenconflicten beetje bij beetje escaleren. In het heden zoekt Dito iedereen weer op, iedereen die nog leeft in ieder geval, en bereidt zich beetje bij beetje voor op de onvermijdelijke confrontatie met zijn stervende vader.
Aan de ene kant is het te prijzen dat Montiel er geen genoegen mee heeft genomen zijn standaard verhaaltje op de gebruikelijke manier te vertellen. Het siert hem dat hij zo bewust is van alle beelden en ideeën die zich reeds in het collectieve geheugen bevinden. Helaas schiet hij door. Hij wil té graag laten zien dat zijn verhaal universeel is en dat zijn personages archetypen zijn. Hij wil bewijzen dat hij - ondanks het feit dat hij als schrijver begon - ook visueel is ingesteld. Dus praten de personages af en toe tegen de camera, zijn er postmodernistische trucjes, soms schokkerige beelden, en blijft de film aan het oppervlak steken, zonder dat de tragische gebeurtenissen echt impact mogen hebben.
Gelukkig heeft Montiel een ijzersterk team acteurs achter de hand, die door alles heen prikken en hun personages invoelbaar maken. Robert Downey Jr. is - zoals zo vaak - erg goed en Channing Tatum is door veel mensen terecht geprezen voor zijn onvoorspelbaarheid en vuur. Chazz Palminteri is echter degene die echt opvalt. De naam doet misschien geen belletje rinkelen, maar zijn gezicht is direct herkenbaar. Palminteri is een van die acteurs die ontzettend veel goed werk afleveren, maar altijd aan de zijlijn blijven staan. Als de vader van Dito is hij erg aangrijpend; een man die niet begrijpt waarom zijn wereld niet genoeg is voor zijn zoon, en die in een prachtige scène aan het einde van de film wanhopig alterneert tussen zijn zoon bedreigen en hem smeken te blijven.
Er is een recensente die films op een heel simpele schaal beoordeelt. See it, skip it of wait for dvd. Simplistisch misschien, maar af en toe heel toepasbaar: bij deze film zou ik moeiteloos - behalve misschien voor de rol van Palminteri - voor de laatste optie kiezen. En wie weet wacht ons over tien à twintig jaar nog zon film, maar dan over Ondiep of Slotervaart.
