De Indiase cinema kent een rijke geschiedenis, die naast de Bollywoodindustrie uit Mumbai ook vele lokale filmtradities kent, van de Keralese films van Adoor Gopalakrishnan tot de in het westen meest erkende Bengaalse werken van Satyajit Ray. Ten opzichte van China en Japan verbleekt echter de erkenning van India in de westerse filmwereld. Dat heeft deels te maken met de miskenning van Bollywood als goedkope kitsch. Gangs of Wasseypur komt voort uit die filmindustrie van Mumbai, maar heeft op het kleurrijke palet na meer gemeen met westerse misdaadfilms dan met de vrolijke musicals die nog altijd het gros van de Bollywoodproducties vormen.
Die musicals komen oorspronkelijk voort uit de Indiase theatertraditie, waarin zang en dans een veel belangrijkere en dominantere rol speelden dan in het westerse theater. Vrolijke kitsch voerde echter niet altijd de boventoon in Bollywood. Acteur-regisseurs Raj Kapoor en Guru Dutt maakten bijvoorbeeld in de jaren vijftig expressionistisch geschoten, serieuze musicals waarin sociale problemen in de jonge Indiase samenleving (pas in 1947 onafhankelijk) werden aangekaart. En de personages van Amitabh Bachchan in titels als Sholay vochten in plaats van dat ze zongen. In de jaren negentig maakte Mani Ratnam enkele films over terrorisme in het moderne India, maar ook daar zaten vrolijke muzieknummers in.
Sommige filmmakers in Bollywood willen echter af van die tradities. Anurag Kashyap is er één van. In 2004 maakte hij al het gewelddadige Black Friday, over de bomaanslagen in Mumbai in 1993 en de klopjacht van de politie op de daders. Gangs of Wasseypur is ondertussen al regelmatig met de eerste twee Godfather-films vergeleken en dat is niet uit de lucht gegrepen. Mocht de lengte afschrikken, bedenk dan dat de Godfathers samen ongeveer drie kwartier langer zijn dan de twee delen waaruit Gangs of Wasseypur bestaat. Ze duren elk honderdzestig minuten, niet veel langer dan wat tegenwoordig bijna de norm is voor de gemiddelde Amerikaanse blockbuster.
Net als de Godfather-films bevat Gangs of Wasseypur de opkomst van een gangsterbaas en de overname van de familiezaken door zijn zoon. Het hele verhaal beslaat de jaren veertig tot en met 2009 en begint bij de grootvader van de familie. Via dit gangsterepos vertelt zeker het eerste gedeelte ook heel wat over de geschiedenis van India, terwijl het tweede deel meer een reflectie op de filmgeschiedenis, met veel verwijzingen naar Bollywood-, maar ook Tamilfilms en personages die zich modelleren naar filmsterren. Het geweld wordt dan ook een stuk harder en meer over de top.
Shahid Khan is die grootvader die in 1947 door zijn baas wordt vermoord vanwege zijn ambities. Zijn zoon Sardar Khan zweert hem te wreken door die baas en aan hem gelieerde Qureshi-clan te gronde te richten. Hij bouwt daarvoor een crimineel imperium op en gezinnen bij twee verschillende vrouwen. Dat laatste zorgt natuurlijk voor flinke onderlinge frictie tussen de twee families, terwijl men ook nog strijdt met de Qureshi's. Later zet zijn tweede zoon Faizal Khan zijn missie voort, hoewel hij dat net als Michael Corleone in The Godfather niet wilde. Maar net als Michael in The Godfather Part II blijkt Faizal koeler en harder dan zijn vader te zijn.
Naast die films doet Gangs of Wasseypur ook aan Scorsese en Tarantino denken, qua humor en (grof) geweld. Met de manier waarop Kashyap muziek inzet vindt hij dan weer het midden tussen het westen en traditioneel Bollywood. Niemand barst zomaar in zang uit zoals in een musical, maar een deel van de aanwezige muziek wordt opgevoerd tijdens gezamenlijke rituelen zoals bruiloften. Daarnaast geeft Kashyap ook commentaar op het verhaal en personages met popliedjes, zoals bijvoorbeeld Scorsese dat ook doet, met het verschil dat deze nummers voor de film zijn geschreven.
Dankzij het hoge tempo vliegen de driehonderdtwintig minuten ontzettend snel voorbij. Het escalerende geweld leidde in Bollywood, naast lof voor de film, tot kritiek dat Kashyap zich te opzichtig op de westerse markt zou richten. Of dit nu zo is of niet, voor kijkers uit alle windrichtingen valt er heel wat te genieten. Waar wel duidelijk aan te zien is dat Gangs of Wasseypur uit Bollywood komt, is de kleurrijke aankleding, cinematografie en kledij. Niet alleen het bloed maar ook de shirts spatten van het scherm. Het maakt deze groots opgezette misdaadfilm een lust voor het oog, terwijl de muziek hetzelfde voor het oor doet. De stijl voegt zo een extra dimensie aan het spektakel toe.
In Nederland is er tot nu toe weinig ruimte en aandacht voor Bollywoodfilms geweest. Zo nu en dan komt er exclusief in enkele Pathé-bioscopen een succesnummer overwaaien, waar de landelijke filmpers geen enkele aandacht aan besteedt. Wel vond onlangs in Den Haag de derde editie van het India Festival plaats, met naast muziek en dans een aantal films. Zo draaide daar Kashyaps allernieuwste film Ugly die eerder dit jaar te zien was in Cannes (Gangs of Wasseypur het jaar daarvoor) en het door hem geproduceerde The Lunchbox, die later dit jaar nog een reguliere release krijgt. Gaat het Hollandse publiek dan toch langzamerhand warmlopen voor de Indiase cinema en/of Bollywood of zal het voorlopig nog een niche blijven in ons filmlandschap?
