In Iran moet je op je hoede zijn, dat werd vorige week nog eens dubbel en dwars bewezen. Een paar jongeren stonden terecht omdat ze een filmpje hadden gemaakt waarin ze dansten op Happy van Pharrell Williams. Vervolgd voor een vrolijke, onschuldige video. Moet je nagaan wat er kan gebeuren wanneer een volle speelfilm wordt uitgebracht die zich bewust tegen de Iraanse regering keert.
Filmmaker Mohammad Rasoulof heeft lef, dat mag wel gezegd worden. Zelfs nadat hij in 2010 samen met collega-regisseur Jafar Panahi werd gearresteerd (beide wachten nog altijd het vonnis af), laat hij zich de mond niet snoeren. In Manuscripts Dont Burn haalt hij hard uit naar het verdorven Iraanse regime, dat er alles aan doet om zichzelf in stand te houden. Tegenstanders zijn hun leven niet zeker.
Hoe zou het dan nu eigenlijk met de veiligheid van Rasoulof zitten? De regisseur nam de volledige verantwoordelijkheid van zijn film op zich, door alleen zichzelf op de aftiteling te plaatsen. Er verschijnt een korte boodschap in beeld dat de rest van de cast en crew niet genoemd wilde worden, uit angst voor vergeldingen. In plaats van de gebruikelijke waslijst met namen, blijft het beeld zwart.
Rasoulof baseerde Manuscripts Dont Burn op ware gebeurtenissen die in de jaren negentig voor een schandaal zorgden. Schrijvers en andere intellectuelen die zich tegen de Iraanse censuur hadden gekeerd, verdwenen en overleden onder mysterieuze omstandigheden. In deze film had een groep dissidenten de mond gesnoerd moeten worden door ze met een bus een ravijn in te rijden, maar de aanslag - in de film inmiddels jaren geleden - mislukte en sindsdien moet de regering vrezen dat er niets over het voorval naar buiten komt.
Een van de inzittenden schreef een manuscript waarin alles uitvoerig staat beschreven en wil dat als middel gebruiken om het land uit te komen. Hij maakt duidelijk dat hij een aantal kopieën heeft verspreid die direct worden gepubliceerd als hem iets overkomt. Aan de geheime dienst de taak om die manuscripten op te sporen en de bezitters ervan (mond)dood te maken.
Rasoulof doet een poging om nuance aan te brengen door ook de mensen die de vuile klusjes mogen opknappen een achtergrond te geven. Zo is een ziek zoontje voor een van de personages bijvoorbeeld de motivatie om betaald mensen op te ruimen. Een beetje gekunsteld voelt dat wel aan. Het was ook niet nodig geweest. Juist de koele nonchalance van deze mensen blijft zo sterk hangen. Vooral in de tweede helft van Manuscripts Dont Burn zorgt dat voor een aantal verontrustende momenten (kijk wat een simpele wasknijper kan doen). Helemaal als je bedenkt dat dit allemaal waarschijnlijk niet ver van de werkelijkheid afstaat.
