Het is in onze huidige (digitale) technocratie haast niet meer voor te stellen, maar het paard is millennialang de belangrijkste machine van de mens geweest. Het nobele dier werd onder meer gebruikt voor de jacht, de landbouw, vracht, vervoer maar ook voor plezier en vertier. Kleine gemeenschappen in minder ontwikkelde landen of onherbergzame gebieden zijn vandaag de dag nog steeds op de knol aangewezen. Dit geldt zeker voor de kleine IJslandse dorpsgemeenschap die centraal staat in de smakelijke tragikomedie Of Horses and Men. De titel dekt dan ook perfect de lading. In een handjevol episodes krijgen we de relatie tussen dier en mens voorgeschoteld. Zo blijkt dat het paard nog veel meer dan de bovengenoemde functies kan vervullen. Je warm houden in de strenge vrieskou bijvoorbeeld.
Of Horses and Men, waarmee in ons land het hopelijk vruchtbare filmjaar 2015 wordt geopend, is een project van de gelauwerde IJslandse theaterregisseur Benedikt Erlingsson. Aan theatraal gedrag en dik aangezet drama dan ook geen gebrek. Wat de komische noten betreft doet Erlingsson met zijn speelfilmdebuut, waarvan hij tevens zelf het scenario schreef, nauwelijks onder voor de absurdistische, droge humor van zijn Zweedse vakbroeder Roy Andersson. Het tempo is alleen wat gemoedelijker, het drama wat intenser. De bevolking van een IJslandse vallei onderhoudt een innige relatie met haar paarden. De vraag is echter of de bewoners het gezelschap van de dieren wel helemaal op waarde weten te schatten. Om tot dat inzicht te komen moeten er dramatische verwikkelingen aan te pas komen.
Het begint met een enigszins snobistische ruiter die parmantig met zijn veel te kleine paard tussen de benen een tochtje maakt en hierbij de aandacht van alle omwonenden weet te trekken. Dan is er de ruiter die met paard en al de zee induikt om alcohol buit te maken bij een Russisch schip. Maar ook een Zuid-Amerikaanse immigrant die solo voor heel wat uitdagingen komt te staan in de ijzige koud. En tot slot een hevige strijd tussen een vandaal met een rechtlijnige visie en een agressieve boer op een tractor. Met een minimum aan dialoog verbindt Erlingsson de diverse verhaallijnen met elkaar. De banden tussen de diverse menselijke personages is triviaal, in een kleine gemeenschap kent iedereen elkaar nu eenmaal. De connectie tussen mens en paard wordt steviger aangezet. Ook al lijkt de mens het dier de baas, als je het zou afmeten aan zijn stupiditeit verliest de mens het al snel.
Bij de uitwerking van deze gedachte onderzoekt Erlingsson tevens de dierlijke kant van de mens. In bepaalde, vaak benarde situatie gebracht, grijpt zelfs de meest ontwikkelde mens terug naar zijn oerinstinct. Aangeleerd gedrag als terughoudendheid en emoties als schaamte worden dan compleet overboord gegooid. Hierbij speelt leven en dood een centrale rol. Deze combinatie creëert een interessant onderzoeksterrein, waarbij de filmmaker er niet voor terugdeinst om het absurde te onderzoeken. Mens en paard wisselen hierbij voortdurend stuivertje. Als deze thema's nog niet genoeg zijn, dan overweldigen wel het woeste IJslandse landschap en de spectaculaire fotografie. Met Of Horses and Men weet Erlingsson op knappe wijze humor te laten versmelten met diepere materie. Het is een amusante en soms ontroerende vorm van aapjes kijken. Het is de berijder van het paard die hier de kluns uithangt, soms met fatale gevolgen. Deze tragikomedie was de officiële IJslandse inzending voor de afgelopen Oscars, maar liep een nominatie mis.
Of Horses and Men ging op 1 januari al in première, maar door een stommiteit is de recensie toen niet online gezet. Bij dezen alsnog. Onze excuses.
