Op de vraag van hun coach wat het enige voetbalelftal van Amerikaans-Samoa moet doen als de tegenstander de bal te pakken heeft, schreeuwt het team dat ze de bal moeten veroveren. En wat moeten ze doen als ze de bal eenmaal in hun bezit hebben? Juist, vasthouden. Het spelletje is eigenlijk niet eens zo heel moeilijk als je deze twee simpele basisregels aanhoudt, maar het team van het kleine eiland in de Stille Oceaan staat te boek als het slechtste voetbalteam ter wereld. Het grootste debacle was een verlies van 31-0 tegen Australië in 2001. Het is de mannen van Amerikaans-Samoa er alles aan gelegen om gewoon eens één keertje een wedstrijd te winnen en vooral de nare smaak van deze gigantische nederlaag weg te spoelen. Maar dat vereist een wonder voor een team van een eiland met amper zestigduizend bewoners. Zie daar maar eens een fatsoenlijk elftal uit samen te stellen. Maar de geestdrift van de spelers én een Nederlandse topcoach zouden hier wel eens verandering in kunnen brengen.
Dit jaar werd voor het eerst het International Sport Film Festival Amsterdam gehouden. We hebben een overdaad aan filmfestivals in ons land en je kan je serieus afvragen waarom er nog eentje bij moest komen. Toch verdient de sportfilm, of het nu fictie, biopic of documentaire is, een plek met een eigen festival en wie daar nog aan twijfelt moet toch echt Next Goal Wins van Mike Brett en Steve Jamison een kans geven. De docu over het belabberdste voetbalelftal ter wereld beleefde zijn Nederlandse première op dit nieuwe festival. Hij scoort dan ook instant sympathiepunten. Een team dat zich uit de slechts denkbare underdogpositie probeert te worstelen is al blij met één gewonnen match. De kans op revanche op Australië doet zich voor als Amerikaans-Samoa mee mag doen met de kwalificatiewedstrijden voor het Wereldkampioenschap. Dat de mannen weinig kans maken moge overduidelijk zijn, maar het is door hun onophoudelijke inzet, enthousiasme en doorzettingsvermogen niet enkel meer geen schijn van een kans. Een beetje hulp van buitenaf is echter wel noodzakelijk om de neuzen dezelfde kant op te krijgen en vooral de bal gewoon eens één keer in het doel van de tegenstander.
Hiervoor wordt de Nederlandse coach Thomas Rongen ingevlogen. De succesvolle trainer, woonachtig in de Verenigde Staten, is de enige man die reageert op de oproep van de Amerikaanse voetbalbond om de eilandploeg klaar te stomen voor de kwalificatiewedstrijden. Rongen kent zelf de klappen van de zweep van het genadeloze leven. Zijn dochter is bij een auto-ongeval om het leven gekomen. Het is een trauma dat hij begrijpelijkerwijs met zich meezeult, maar dat hij ook op een positieve manier probeert in te zetten in zijn werk. Rongen geeft nooit op, zelfs niet als het erop lijkt dat er geen (ei)land te bezeilen is met de Pacifische voetballers. Rongen laat een Amerikaan invliegen die zijn roots op Amerikaans-Samoa heeft en brengt de doelman van de wedstrijd tegen Australië opnieuw naar zijn thuisland. Rongen heeft heel wat te stellen met zijn manschap. Ze zijn niet fit, ontberen focus en klooien eigenlijk maar wat aan zonder echt een eenheid te vormen.
Brett en Jamison bevinden zich in de gemakkelijke positie dat hun sportdocument vol zit met aansprekende persoonlijkheden en tegenstrijdigheden die zich zonder al te veel inmenging van de regisseurs aandienen. Bijzonder is bovendien de aanwezigheid van een transgenderspeelster, officieel het derde geslacht van Amerikaans-Samoa. Op het veld staat ze haar mannetje, maar in haar vrije tijd gedraagt en kleedt ze zich als een vrouw. Deze Jaiyah wordt volledig geaccepteerd door haar team, trapt haar balletje nu eens niet tegen een muur van onbegrip en vooroordelen aan en bekleedt een belangrijk symbolische functie in de gedachte dat iedereen ertoe doet ongeacht achtergrond of maatschappelijke positie. Hoe het het team van Amerikaans-Samoa vergaat in de kwalificatiewedstrijden tegen onder andere Tonga en Samoa laat zich eenvoudig raden. Wat dat betreft houdt het tweekoppige regieteam het stramien van de klassieke sportfilm aan. Ze hebben in de lange aanloop naar de wedstrijden toe echter ook aangetoond dat de weg naar een bescheiden succesje misschien wel belangrijker is dan het winnen zelf. Next Goal Wins vinkt alle hokjes aan van een succesverhaal, zonder het realisme uit het oog te verliezen of zonder overdreven sentimenteel te worden. Dit zijn mannen die je simpelweg een eenzame, eenmalige winst gunt.
