Met de nieuwe oorlog tegen het terrorisme en de enorme gevolgen die dit niet alleen heeft in het Midden-Oosten, maar ook op ons eigen continent, zou je haast vergeten dat één van de grootste genociden sinds de Tweede Wereldoorlog relatief dicht bij huis heeft plaatsgevonden. De redelijk recente Balkanoorlog heeft onvoorstelbaar veel levens geëist en is nog geen twee decennia geleden uitgewoed. Het was in veel opzichten een traditionele oorlog, waarbij de moderne communicatie- en terrorismemiddelen van nu nog niet werden ingezet. Ook de Nederlandse blauwhelmen hebben er getracht de vrede te bewaken, met de tragedie van de enclave Srebrenica als tragisch dieptepunt. Misschien is deze zwarte pagina in de Nederlandse geschiedenis wel de reden waarom het oorlogsdrama A Perfect Day van Fernando Léon de Aronoa voor ons zon diepe indruk maakt. De chaos van de voormalige Joegoslavische volkeren en hun religieuze en etnische conflicten worden grotendeels terzijde geschoven, althans ze worden nauwelijks belicht. Ook zonder deze complexe materie is het menselijk drama namelijk enorm. Zelfs als je het beziet door de ogen van hulpwerkers.
In de Balkan van de jaren negentig is niets wat het lijkt. Ligt die dode koe op een zanderige bergweg er met een reden? Is het beest gewoon gestorven of daar naartoe gesleept? En betekent dit dat de landmijn onder het heengegane stuk vee ligt of er juist links of rechts van? De ervaring leert dat je dan het beste een veehoudster en haar kudde kan volgen. Het lijkt een merkwaardig probleem maar de hulpverleners van de Spanjaard Mambrú hopen met logisch nadenken en het hoofd koel houden hun werk zo goed mogelijk te doen. Al het leed dat ze tegenkomen vervult ze niet alleen met gruwel, maar heeft ook altijd een reden. Het vadsige lijk in één van de drie waterputten in de regio is er gedumpt om het drinkwater te besmetten. Er liggen hele protocollen op de plank om met dit soort bizarre situaties om te gaan. Soms helpt een leugentje om bestwil om de autoriteiten te omzeilen. Zo ontdekt de wereldvreemde en enigszins naïeve Française Sophie. Mambrú en zijn collega B zijn door de wol geverfd. De materie wordt voor hen nog complexer als Mabrús ex-vriendin Katya ten tonele verschijnt en ze een jong lokaal jochie onder hun hoede nemen.
Met het indringende A Perfect Day laat de filmmaker een onderbelichte kant van een conflictgebied zien. Naast het werken in uiterst moeilijke en moeizame omstandigheden is er ook aandacht voor de persoonlijke verhalen en achtergrond van de medewerkers. Het thuisfront dat altijd in hun achterhoofd speelt, maar ook relaties en het vermogen om zaken van je af te zetten of snel te verwerken. Dit laatste eenvoudigweg als overlevingsstrategie en omdat je door moet met je werkzaamheden. Léon de Aronoa weet zijn verhaal niet alleen met veel vaart te vertellen, maar heeft het ook doorspekt met humor op exact de juiste momenten. De oorlogssituatie in de Balkan wordt nergens gebagatelliseerd, maar humor lijkt de enige manier om dit werk vol te houden. Door de ideale combinatie van bittere ernst en broodnodige relativering is het makkelijk door de vingers zien dat de personages behoorlijk archetypisch zijn vormgegeven. De onbevreesde leider die overal tussendoor fietst. Het groentje dat overal van schrikt en zich overal over verbaast maar door schade en schande wijzer en gehaaider wordt. De oude liefde die voor extra emoties zorgt. Het zijn personages die van tevoren gemakkelijk zijn uit te tekenen, maar die nergens geforceerd aandoen.
Dit komt naast het uitstekende schrijfwerk van de regisseur ook door de ensemblecast, waarin vooral de mannen Benicio del Toro en Tim Robbins de kartrekkers zijn. A Perfect Day dat zich niet helemaal binnen één enkele dag afspeelt toont een laffe en onbegrijpelijke oorlog vanuit een verfrissend standpunt. De Aronoa schoot grotendeels op locatie en in onherbergzaam gebied. Deze couleur locale zorgt voor een extra laag aan realisme.
