About Endlessness
Recensie

About Endlessness (2019)

Grauwe levende schilderijen over de vergankelijkheid, banaliteit en de poëzie van het leven. Is het niet fantastisch?

in Recensies
Leestijd: 3 min 13 sec
Regie: Roy Andersson | Scenario: Roy Andersson | Cast: Martin Serner (de priester), Bengt Bergius (Psychiater), Thore Flygel (tandarts), e.a. | Speelduur: 76 minuten | Jaar: 2019

"Ik weet niet wat ik wil," zegt een man huilend in een volle bus. Hij herhaalt deze zin meerdere keren. In eerste instantie reageert niemand. Tot iemand hem erop aanspreekt, want kan die man dan niet gewoon thuis verdrietig zijn. Waarom moet dat in het openbaar? Het is een scène die een deel van het moderne bestaan lijkt samen te vatten. Toon je emoties vooral niet al te veel buitenshuis. About Endlessness gaat over de vergankelijkheid, de banaliteit, maar vooral ook over de schoonheid van het leven. Zo vat Roy Andersson op ongelofelijke wijze het leven van de moderne mens samen in een reeks gevoelige, duistere en ronduit geestige scènes.

Roy Andersson houdt er een geheel eigen stijl en esthetiek op na. Met een statische camera maakt hij tableaux vivants, oftewel levende schilderijen. Zijn tot leven gekomen schilderijen bestaan vaak uit veel grijstinten en de hoofden van de acteurs zijn daarbij ook vaak nog bleek geverfd. Zijn los van elkaar staande scènes vertellen desalniettemin een hoop over het leven. Andersson laat graag zien hoe absurd het leven eigenlijk is. Dit werkt hij vervolgens op een uiterst perfectionistische manier uit. Het schijnt dat de Zweedse regisseur zo'n maand nodig heeft om één zo'n scène te schieten. Er zit ongelofelijk veel werk in zijn sombere, grauwe en duistere afbeeldingen van het leven.

Een ober schenkt het glas rode wijn van een klant zo vol dat de wijn over de hele tafel ligt, een groep meisjes begint spontaan te dansen, een groep soldaten wordt naar een Russisch strafkamp begeleid en een vader strikt de veters van zijn dochter in de stromende regen. Het zijn allemaal korte scènes die op hun beurt de poëzie van het leven op een geheel andere manier benaderen. In About Endlessness staan de verschillende levende schilderijen meer dan ooit tevoren open voor ongelofelijk veel interpretaties. Alle scènes lijken echter verbonden door een absurdistische en existentialistische rode draad.

We zien hoe een man gekruisigd wordt door een groep mensen in een moderne stad. Dit blijkt allemaal een nachtmerrie te zijn geweest. De man, een priester, zoekt hulp bij een psychiater. De priester is van zijn geloof gevallen en sindsdien heeft hij deze terugkerende nachtmerrie. De psychiater zegt hem te willen helpen. Wanneer de priester later echter aanklopt met "wat moet ik doen, nu ik mijn geloof ben verloren?", weigert de psychiater de man te helpen omdat de kantooruren voorbij zijn en hij zijn bus nog moet halen. Op Kafkaëske wijze laat Andersson hier de totale waanzin van het leven zien.

Vol humor en tragiek komen de levens van de verschillende personages voorbij. Voor het eerst maakt Andersson hier bij sommige scènes ook gebruik van een voice-over, die soms een klein beetje meer achtergrondinformatie geeft over de mensen die we zien. Het mooie aan de unieke Zweed is dat hij altijd een reflectie op het leven biedt. Door zijn geperfectioneerde stijl laat hij de schoonheid en de poëzie van de meest duistere momenten in een leven zien. Zo brengt Andersson ook een schilderij van het Russische kunstenaarscollectief Kukryniksy tot leven, waarin Hitler weet dat hij verloren heeft. Het is een ongelofelijke hommage, waarbij het schilderij bijna geheel geëvenaard wordt en nog meer diepgang krijgt. About Endlessness mag gerust een hoogtepunt in het mooie oeuvre van Andersson heten. Het menselijk lijden en leven wordt op fantastische wijze benaderd. About Endlessness is een film waardoor je even anders naar de wereld en de mensen om je heen leert kijken. Of zoals een personage in een bar herhaaldelijk vraagt terwijl het buiten is gaan sneeuwen: "is het niet fantastisch?" "Wat?", antwoordt een andere man geïrriteerd op de vraag. "Alles. Alles is fantastisch. Dat vind ik tenminste."