Regie: Daniel Roher | Cast: Alexei Navalny, Yulia Navalny, Zakhar Navalny, Dasha Navalny, e.a. | Speelduur: 98 minuten | Jaar: 2022

De vergiftiging van een oppositieleider in Siberië, een ingevlogen ambulancevliegtuig dat is toegezegd door bondskanselier Merkel, een bizar complot van ingehuurde moordenaars door het Kremlin voor gifgas in een onderbroek... De documentaire Navalny over de gelijknamige Russische activist bewijst dat dit bizarre filmscenario de keiharde realiteit is in het hedendaagse Rusland onder het regime van Poetin.

De Russische Alexei Anatolievich Navalny is een activist van de 21e eeuw. Naast aspirant-president en anti-corruptieactivist is hij namelijk ook YouTube-ster. In 2021 had hij meer dan zes miljoen abonnees op het videoplatform, die hij op de hoogte hield van zijn strijd tegen corruptie in zijn moederland. Het Kremlin is daarover niet blij, wat leidde tot zijn vergiftiging tijdens een reis naar Siberië.

Na een noodlanding kon de vergiftigde Navalny direct worden behandeld door lokale artsen, maar vervolgens werd de vergiftiging tegenover de media ontkend door het ziekenhuis. Poetin schaarde zich achter deze mening, en weigerde zelfs de naam uit te spreken van Hij-Die-Niet-Genoemd-Mag-Worden. Wat volgde was een diplomatieke competitie wie mocht bepalen waar Navalny behandeld werd. De inzet van deze competitie: zijn leven.

Uiteindelijk zou Navalny herstellen in een Berlijns ziekenhuis en vanuit ballingschap achter de daders van de aanslag aan gaan. Tijdens de documentaire lopen we even met hem mee gedurende zijn tijd in het buitenland, waarbij enkele exclusieve interviews met de man zelf en zijn gezin toelichting geven op de aanslag en de nasleep ervan. Ze tonen de oppositie de moeizame strijd met een autoritair regime, waarbij gelukkig miljoenen online supporters wel aan Navalny's zijde staan.

Met de hulp van journalistencollectief Bellingcat, gespecialiseerd in dataonderzoek, brengt het team van Navalny verbazingwekkend gemakkelijk de identiteiten van de huurmoordenaars aan het licht. Na afloop van een 'prank call' met een van de schuldigen valt de hele kamer even stil, waarna bijna terloops wordt opgemerkt dat diegene vermoord zal gaan worden door het regime. Het stille oordeel blijft cru doorgalmen door de hele film, en wordt enkel versterkt wanneer Navalny grapt dat de documentaire wordt gemaakt voor het geval hijzelf vermoord zal worden.

De film eindigt met een oproep van de politicus aan het Russische volk: "Don't give up." Het maakt de documentaire relevanter dan ooit. Waar de film eerder al voor Navalny's activisme werd geprezen op de filmfestivals Sundance en Movies that Matter, is hij tijdens het huidige Oekraïneconflict juist bewonderenswaardig door de weergave van de tienduizenden Russische demonstranten. Door de doorgaans erg zwart-witte benadering van dit militaire conflict wordt de oppositie in Rusland al snel uit het oog verloren. Maar deze oppositie bestaat, en bestaat uit velen.

De documentaire toont de angst in de ogen van de demonstranten, maar desondanks blijven zij met tienduizenden tegelijk de straat op gaan. Keer op keer blijven zij komen om te protesteren tegen de huidige machthebbers, terwijl ze het gevaar van arrestatie koelbloedig het hoofd bieden. Op dat vlak is de documentaire niet enkel een oproep aan deze Russen, maar ook aan ons om hun verzet niet te vergeten.

Navalny is te zien bij HBO Max.