Regie: George C. Wolfe | Scenario: Dustin Lance Black, Julian Breece | Cast: Colman Domingo (Bayard Rustin), Chris Rock (Roy Wilkins), Glynn Turman (A. Philip Randolph), Johnny Ramey (Elias Taylor), Aml Ameen (Martin Luther King Jr.), e.a. | Speelduur: 106 minuten | Jaar: 2023

Iedereen is bekend met de grote burgerrechtenactivist Martin Luther King Jr. Maar minder mensen zijn bekend met zijn tijdsgenoot Bayard Rustin, een zwarte gay man die één van de grootste vreedzame protesten opzette in jaren '60 Amerika. In de biopic Rustin worden daarom de schijnwerpers op deze emancipatieregisseur gezet, nadat hij zijn hele leven buiten de volgspot wilde vallen. Een inkijk in het kruispunt tussen racisme en homofobie, die tot op de dag van vandaag relevant blijft.

Rustin neemt de kijker direct mee in de opzwepende energie van Bayard Rustin. In de introductiescène wordt aan de hand van jazz en dynamisch camerawerk een man neergezet die niet stil kan zitten. Het doel is dan ook meteen duidelijk: het bevechten van racisme nadat de segregatie werd afgeschaft. Want hoewel dat op wettelijk niveau was gelukt, viel er maatschappelijk nog veel te halen.

Met zulke zware thematiek, wordt er snel een duistere en serieuze filmsfeer verwacht. Maar het is juist het omgekeerde: de dagelijkse sleur van het leven wordt centraal gezet, waardoor de microagressies tegen de zwarte burgers even frequent gebeuren als het halen van een nieuwe kop koffie. Onder andere door het speelse camerawerk, maar ook de humor die het geheel doordrenkt blijft de algemene kijkervaring vrij luchtig.

Films over de emancipatie van zwarte Amerikanen gaan vaak over de pijnpunten, maar Rustin laat meer dan genoeg ruimte over voor positieve ervaringen. Op verschillende momenten worden feesten vol dans en muziek centraal gezet, wat laat zien waar zij hun energie uithaalden om door te vechten voor hun rechten.

Qua structuur maakt Rustin soms nog gebruik van stereotypische vertellingen. Flashbacks worden in zwart-wit gepresenteerd om geen verwarring aan te duiden, en de introductie van de persoon gaat geheel volgens het boekje. Het speelse camerawerk zorgt ervoor dat dit niet bezwarend voelt, en laat het geheel weer wat frisser ogen, zelfs met allerlei bekende trucjes.

De filmmakers durven daar tegenover ook vaak genoeg risico's te nemen, en dat levert op sommige momenten een onverwacht plezierige kijkervaring op. Want zelfs als hoofdpersoon Bayard Rustin zelf op de intersectie van LHBTIQA+ en de rassenkwestie leeft, wordt ook zijn onvolledige blik op intersectionaliteit onder de aandacht gebracht. Zo organiseert hij een gigantisch protest, en denkt hij logistiek aan alle kleinste details, maar vergeet hij wel om vrouwen een platform te geven. Kleine realitychecks als deze zetten af en toe ook aan het denken.

Deze scène is wel echt een waar hoogtepunt in de film. Niet alleen vanwege het sterke acteerwerk, maar vooral omdat de spanningsboog zo strak staat dat er geen milliseconde van het beeld weggekeken kan worden. Zeker omdat deze scène tegen het einde van de film zit, is het knap hoe goed het de aandacht weet op te eisen, zonder in melodrama te vervallen.

Eigenlijk wordt de aandacht constant door acteur Colman Domingo opgeëist, die de hoofdrol op zich neemt. Zonder iets over de echte Rustin te weten, is elke beweging en elk woord dat Domingo presenteert geloofwaardig. Hij presenteert vanaf het eerste moment een volwaardig persoon, waardoor het niet moeilijk is om in de film te komen. De gelaagdheid waarmee hij invulling geeft aan deze weergave van het levensverhaal van Bayard Rustin is subliem en zeker de moeite waard om te zien.

Rustin is te zien bij Netflix.