Films hebben vaak een lastige weg te gaan richting roem en succes. Soms staan regisseurs zelf nog het meest perplex als hun film een onverwacht hoge vlucht neemt. Het overkwam de Japanse Yôjirô Takita. Zijn Departures won in Amerika terecht de Oscar voor beste buitenlandstalige film. Een must-see voor de liefhebber van exotische cinema.
Departures heeft meteen al een streepje voor door de manier waarop humor wordt gecombineerd met het zware onderwerp van de film, het ritueel afleggen van lijken. Toch is de film ondanks deze lichte toon allesbehalve luchtig. De professionele cellospeler Daigo Kobayashi speelt klassieke muziek in een groot orkest in Tokio. Als het orkest wordt ontbonden zit de jonge Daigo zonder werk en met een schuld van achttien miljoen yen voor zijn net nieuw gekochte cello. Zonder enige discussie besluiten zijn vrouw Mika en hij om de cello te verkopen en terug te gaan naar zijn ouderlijk huis op het platteland. Hier brengt het lot een advertentie onder zijn aandacht: departures, geen opleiding nodig, korte uren, voltijdbaan. Beiden denken dat het om een soort reisbureau gaat en vol optimisme bezoekt Daigo het kantoor. De kisten tegen de muur verontrusten hem geenszins, hij heeft er nog nooit één gezien. Als zijn mentor Ikuei Sasaki hem zijn werkzaamheden heeft uitgelegd, houdt hij ze voor Mika verborgen. Het is iets ceremonieels vertelt hij haar, en daar is geen woord van gelogen.
Zijn eerste job is een twee weken oud lijk. Geen pretje. Naarmate hij langer in dienst is, leert hij van Ikuei de doden met respect te behandelen en ze zo te wassen, kleden en make-up aan te brengen dat hij ze, op een kloppend hart na, weer tot leven brengt in de ogen van de familie. Het is de menselijke manier waarmee de achterblijvende families op dit herleven van de dode reageren die ontroert en heel gemakkelijk de traanbuizen laat overlopen. Sommige families ontsteken in schuldgevoelens of woede, andere juist in onverwoestbare liefde. De meest ontroerende is de vader die door zijn vrouw en dochters met rode lipstick vaarwel wordt gezoend. De rode lippen op zijn witte hoofd achterlatend, zowel om te lachen als om de tranen over je wangen te huilen.
Departures doet iets wat maar weinig films lukt, ontroeren terwijl je de verhalen achter de doden of hun familie niet kent. Dit is volgens regisseur Takita tevens de reden van het succes van de film: Departures is een echt Japans verhaal, maar ik ben blij dat het universele thema van de dood door zoveel mensen wordt begrepen over de hele wereld, in verschillende landen en over taalgrenzen. De Japanse acteurs kunnen op filmkijkers in het westen onrealistisch over komen door hun hoge (anime-achtige) stemmen of het af en toe overdadige theatrale acteren. Dit heeft niets te maken met professionele onkunde, maar alles met culturele verschillen.
Voor Departures moet je echt gaan zitten wil hij op je kunnen inwerken. Takita neemt zijn tijd (meer dan twee uur) om het overlijdensritueel en Daigos pijnlijke maar niet unieke verleden uit de doeken te doen. Het is een lange zit, maar de moeite waard - ook zonder de felbegeerde Oscar als reclamebord.
